Projecten

Noordergraf is een samenwerkingsverband van organisaties voor erfgoed en landschap in de provincies Fryslân, Drenthe en Groningen. Samen met de Rijksuniversteit Groningen hebben zij een benadering ontwikkeld voor het omgaan met kerkhoven en begraafplaatsen. Noordergraf wil beheer stimuleren dat oog heeft voor de erfgoedwaarden van deze terreinen en dat rekening houdt met de belangen en inzichten van álle betrokkenen: eigenaars, beheerders, bezoekers en omwonenden. Wij willen graag hun kennis, kunde en engagement vergroten. Zo hopen wij bij te dragen aan de verduurzaming van de grafcultuur in Noord-Nederland.

Er komt een meerjarig programma voor het herstel en de versterking van het landschap en de cultuurhistorie langs de Waddenkust. Landschapsbeheer Friesland, Landschapsbeheer Groningen en Landschap Noord-Holland gaan samen met Visit Wadden € 7,7 miljoen in de Waddenkust investeren onder de noemer 'Programma Herstel Cultuurlandschap'. Van dit bedrag wordt € 2.967.667,- bijgedragen door het Waddenfonds. De focus van de grootscheepse herstelplannen ligt op de slaperdijken, zeearmen, wadkreken en voormalige eilanden.   

Het cultuurlandschap van het Waddengebied heeft zich door de eeuwen heen gevormd door een samenspel tussen de natuur en de mens. Het landschap vertelt dit verhaal en kenmerkt zich door een dynamische en gevarieerde zee en een landschap met polders, parallelle dijken, wegen en veel meer karakteristieke onderdelen. “Helaas zijn veel van die kenmerkende natuurlijke elementen in de loop der jaren verdwenen of verwaarloosd. Daarom gaan we aan de slag om de cultuurhistorische en landschappelijke elementen te herstellen en zichtbaar te maken”, aldus directeur Peter Hellinga van Landschapsbeheer Groningen, die samen met Landschapsbeheer Friesland, Landschap Noord-Holland en Visit Wadden de plannen uitvoert. 

Projecten in Fryslân

Verdeeld over de provincies Noord-Holland, Friesland en Groningen bestaat het programma uit zo'n 20 deelprojecten. Wat gaat er in Friesland zoal gebeuren? Hieronder een greep uit de projecten die de komende jaren in onze provincie zullen worden uitgevoerd: 
* Het aanleggen van groenelementen langs de Hemdijk tussen Blauwhuis en Tjerkwerd in Súdwest Fryslân, zowel in de bermen als op aangrenzende boerenerven
* Het restaureren van de dijkcoupures (weingatten) en schotbalkhuisjes langs de Alddyk bij het dorp Eanjum in Noardeast Fryslân
* Het creëeren van natuurrijke slaperdijken in gemeente Waadhoeke door het aanplanten van verschillende soorten groen 
* Het accentueren van slenken in Westergo met groen op de kwelderruggen in samenwerking met dorpen in de gemeente Waadhoeke
* Het gebruiksklaar maken van sluis Noorderverlaat en het aanpassen van duikers om tien dorpen in Noardeast Fryslân voor recreatief vaarverkeer te ontsluiten  

Het landschap ontdekken

Tegelijk met het opknappen worden kenmerkende landschappelijke en cultuurhistorische elementen ook beleefbaar gemaakt voor het publiek, wordt de leefomgeving van specifieke plant- en diersoorten verbeterd en gaat er veel aandacht uit naar educatie en het vertellen van de verhalen die bij het Waddenlandschap en de cultuurhistorie horen. Langs de hele Waddenkust worden nieuwe wandel- en fietsroutes, informatiepunten en groene ontmoetingsplekken aangelegd. Op die manier kan iedereen het landschap ontdekken. Daarnaast zal het verhaal en de geschiedenis achter bepaalde landschapswaarden en cultuurelementen verteld worden.

De uitvoering van het programma wordt verzorgd door de programmapartners Landschapsbeheer Friesland, Landschapsbeheer Groningen, Landschap Noord-Holland en Visit Wadden. Zij doen dit in samenwerking met de provincies, gemeentes, waterschappen en andere (lokale) partijen.

De Dorpenatlas Fryslân informeert inwoners en andere geïnteresserden over het ontstaan, de ontwikkeling en de kenmerken van dorpen, steden en gehuchten in Fryslân. Vanaf dinsdag 24 september kan ieder dorp zijn verhalen digitaal aanleveren. Op deze datum vond de lancering van de Dorpenatlas Fryslân plaats tijdens een feestelijke bijeenkomst in Eanjum

Begin juni is Landschapsbeheer Friesland van start gegaan met het project Landschapsbiografie Idzegea. De landschapsbiografie wordt geschreven als onderdeel van het Friese Veenweide Programma 2021-2030; Idzega is één van de ontwikkelgebieden uit dit programma.

Voor het waterrijke natuurgebied Nationaal Park de Alde Feanen wordt nagedacht om het park klaar te maken voor de toekomst. In het kader van ‘Nationale Parken Nieuwe Stijl’ werkt men aan een Nationaal Park met internationale allure waarbij ook de ruimere omgeving bij het park wordt betrokken. Via onder meer kunst, natuurversterking en een eigen streekidentiteit wordt hier invulling aan gegeven. Deze verschillende pijlers worden gelijktijdig via inspirerende projecten uitgewerkt. Dit moet leiden tot een integraal plan voor het gebied. Landschapsbeheer Friesland is gevraagd om de landschapshistorische kenmerken en kwaliteiten van het bredere gebied rondom de Alde Feanen in een digitaal verhaal op een rijtje te zetten.  

Voor een goed beheer van het Fochteloërveen zijn tal van factoren van belang. Dit bijzondere hoogveenreservaat heeft de afgelopen jaren onder andere te kampen met een hardnekkige verdroging. Om deze verdroging op een weloverwogen manier aan te kunnen pakken zijn verschillende analyses uitgevoerd. Een daarvan is de LESA, oftewel de LandschapsEcologische SysteemAnalyse. Landschapsbeheer Friesland is gevraagd om het cultuurhistorische deel van deze systeemanalyse uit te voeren.

It Fryske Gea bezit een paar een cultuurhistorische pareltjes, waar slaperdijk de Alddyk boven Anjum er één van is. Zij hebben Landschapsbeheer Friesland gevraagd om de cultuurhistorische waarde van dit landschapselement in kaart te brengen. Met deze informatie kan It Fryske Gea werken aan het versterken en beheren van het element zonder daarbij de cultuurhistorische identiteit van de slaperdijk uit het oog te verliezen.

In het project van Akker naar Bakker staat de productie van Weyerts Eygen broden centraal. Dit gebeurt in een korte keten tussen boer, molenaar, bakker en consument binnen een straal van tien kilometer. Doel is om de consument te laten zien hoe een duurzame, lokale voedselproductieketen werkt. Binnen deze korte keten wordt ook ingezet op de versterking van een soortenrijk cultuurlandschap met vlinders, vogels en nieuwe landschapselementen.

Het verleden als raadgever gebruiken voor de toekomst, dat is de kern van de methodiek van Mei it ferline foarút (MIFF). Hierbij benutten we de logica van het historische landschap voor het inrichten van de duurzame, streekspecifieke landschappen van de toekomst.

Het verleden als inspiratiebron voor toekomstige ruimtelijke opgaven, dat is waar 'Mei it ferline foarút' (NL: met het verleden vooruit) in essentie om draait. Met deze methodiek benutten we de ontstaansgeschiedenis van het Friese landschap voor de ontwikkeling van krachtige, duurzame en streekeigen (productie)landschappen die tegen een stootje kunnen.

Zuidoost Friesland kent een bijzonder afwisselend landschap. Van kleinschalige esgehuchten in de buurt van Oosterwolde tot de hoogvenen rond Fochteloo. En van een besloten elzensingellandschap in de omgeving van Drachten tot een open veenweidegebied met petgaten rond Tijnje en Munnekeburen. Vanuit Regio Deal Zuidoost Friesland is gesignaleerd dat dit rijke cultuurlandschap steeds meer onder druk komt te staan. Landschapsbeheer heeft zich in Zuidoost-Fryslân hard gemaakt om de landschappelijke kwaliteit te behouden. Hoe we dat hebben gedaan? 

In Oldeberkoop wordt al jarenlang de kunstroute Open Stal georganiseerd. In 2018 werd het plan opgevat om de fraaie parkbossen die het dorp rijk is, prominenter te betrekken in het culturele aanbod van het dorp. Deze bossen hebben in de eerste plaats een zekere cultuurhistorische waarde. De bossen zijn ooit ontworpen door de befaamde tuinarchitect Lucas Pieter Roodbaard. Mede op advies van Landschapsbeheer Friesland is bedacht om de parkbossen rond het dorp met elkaar te verbinden via een kunstroute: de zogenaamde Parkbossen-Kunstroute.