Nieuws

Landschapsbeheer Friesland organiseert in het kader van het project Kongsi van de Eendenkooi de gratis lezing ‘Eendenkooi en Kooibedrijf, traditioneel ambacht met eigentijdse perspectieven’ door dhr. Désiré Karelse. Deze lezing is op dinsdag 9 oktober a.s. van 20.00 tot 22.00 uur in het Dorpshuis Haskerhorne.

Aan de hand van een PowerPointpresentatie zal dhr. Karelse ons tonen en vertellen hoe een eendenkooi eruit ziet, hoe het kooibedrijf werkt, welke aspecten bij de uitoefening van het kooibedrijf belangrijk zijn en wat de historie is. Hij geeft onder meer antwoord op vragen ‘hoe werkt een vangpijp en was is de rol van het smeulende turfje en het kooikerhondje?’. Bovendien gaat hij in op de hedendaagse rol van eendenkooien m.b.t. ringonderzoek, vogelgriep en onderzoek naar watervogels. Vervolgens neem dhr. Karelse ons mee op een rondtour langs verschillende Nederlandse eendenkooien. Hierbij ligt de nadruk op de karakteristieke kooitypen.  

Datum: dinsdag 9 oktober 2018, van 20.00 – 22.00 uur

Locatie: Dorpshuis Haskerhorne, Haulsterweg 3, 8506 BH  Haskerhorne (vlakbij knooppunt Joure)

Aanmelden: Iedereen is welkom op de gratis lezing. In verband met een bepaalde aantal plaatsen vragen we u zich aan te melden voor 4 oktober via deze link aanmelden of via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. (o.v.v. aanmelding lezing eendenkooi).

Over dhr. Karelse

Dhr. J.J.H.G.D.(Désiré) Karelse (1959) is al reeds meer dan 40 jaar bezig met onderzoek, advieswerk en belangenbehartiging. Bovendien is hij de informatie- en kenniscentrum voor eendenkooi en kooibedrijf in Nederland. Hij heeft hierover al verschillende publicaties op zijn naam staan en is onder andere medeauteur en/of eindredacteur van het bij de KNNV verschenen boek “Beter één vogel in de hand…” en “Eendenkooien in Vlaanderen en Nederland en 7 andere Europese landen”. Zijn recents verschenen boek is ‘Blauwgoed, helen en halven: 100 jaar ringwerk in eendenkooien’. Bovendien is dhr. Karelse voorzitter van de Eendenkooi Stichting en vicevoorzitter van de Kooikersvereniging.

LBF heeft 9 september j.l. met een marktkraam op het Rasterhoff festival te Sneek gestaan met ons project Groene Loper. Wij hebben daar de volgende prijsvraag uitgeschreven: hoeveel oppervlakte bos (loof, naald en gemengd) is er in Friesland? Het antwoord is 13959 hectare. Er wordt binnenkort contact opgenomen met de prijswinnaar. 

Open dagen goed bezocht

Met het vrijlaten van twee eenden, die eerder op de dag door kooiker Piet Klaas Inia waren gevangen, gaven gedeputeerden Klaas Kielstra en Henk Staghouwer in de Eendenkooi Opperwird bij Hallum op 6 oktober het officiële eindsignaal voor het project de Kongsi van de Eendenkooi. De afgelopen vier jaar werkte de Kongsi aan een toekomst voor 24 eendenkooien in het waddengebied. Tijdens de Open Monumentendag op 8 en 9 september konden bezoekers in meer dan tien kooien het voorlopige resultaat bewonderen. Enkele honderden mensen namen een kijkje achter de schermen.

De komende maanden worden in een aantal van de eendenkooien die zijn aangesloten bij de Kongsi van de Eendenkooi de laatste puntjes op de i gezet. Maar het meeste werk is verzet. Van 27 kooien is de biografie vastgelegd en 24 kooien zijn hersteld. Daarnaast is er een lesprogramma voor de groepen 7 en 8 in het basisonderwijs en een cursus onderhoud en gastheerschap voor vrijwilligers ontwikkeld. Reden genoeg om stil te staan bij de resultaten en het publiek uit te nodigen om er kennis van te komen nemen.

Tentoonstelling
Het eerste deed de Kongsi met alle projectpartners en financiers - naast het Waddenfonds droegen ook de drie waddenprovincies bij - met een excursie naar de eendenkooi Opperwird, beter bekend als de kooi Bij de Hel. De excursie begon in het Natuurmuseum Fryslân, waar een tentoonstelling is ingericht met luchtfoto’s van de deelnemende kooien. Deze tentoonstelling is ook de komende maanden nog te zien. In deze bijzondere ambiance lichtte Kielstra toe waarom het Waddenfonds en provincie Fryslân het project het ondersteunen waard vonden. De gedeputeerde benadrukte het belang van een mooi landschap. Fryslân is nog altijd de mooiste provincie, dat wil zij volgens hem blijven. Een project als de Kongsi van de Eendenkooi draagt daaraan bij.

Eigenaar Homme Tjeerdsma van de kooi Opperwird bleek een uitstekende ambassadeur van die boodschap. Met trots, enthousiasme en humor deed hij de bezoekers de geschiedenis van de kooi uit de doeken. Ook vertelde hij hoe belangrijk de Kongsi van de Eendenkooi is voor het behoud van de resterende kooien in het waddengebied en hoe blij hij was met het resultaat van de werkzaamheden in zijn kooi. Niet eerder had die er volgens hem zo mooi bijgelegen.

Blijvend mooi
Voordat de bezoekers een slag door de kooi maakten, voegde Staghouwer zich bij het gezelschap. Net als zijn Friese collega legde hij uit waarom zijn provincie besloten had de Kongsi financieel te ondersteunen. In een eendenkooi komen natuur, landschap en cultuurhistorie volgens hem bij elkaar. Ze vertellen iets over hoe mensen vroeger in het waddengebied overleefden en hoe het landschap vorm kreeg. Dat is belangrijk om te behouden. Na zijn woorden, het vrijlaten van twee eenden en een kooikersslokje leidden Tjeerdsma en Inia hun gasten rond door de opgeknapte kooi. De vraag of de kooi over vijf jaar nog in dezelfde conditie is, leverde Staghouwer een nieuwe uitnodiging voor 2023 op. Al vond de kooiker dat de kooi voorlopig wel genoeg ‘verstoord’ was door bezoekers van de Kongsi.

Open dagen
Om het publiek te laten zien wat er de afgelopen jaren is gebeurd, waren elf herstelde kooien tijdens Open Monumentendag geopend voor bezoekers. Veel mensen maakten gebruik van de mogelijkheid om een eendenkooi van binnen te bekijken. Zo bezochten zo’n driehonderd mensen op zondag de Buismankoai bij Piaam en een dag eerder ontvingen de Kooi bij Spang op Texel ruim honderd en de kooiplaats op Schiermonnikoog 142 bezoekers. In de Groninger kooien was het iets minder druk. Een aantal waddenkooien zal ook in de toekomst te bezoeken blijven. Dus wie de Open Monumentendagen heeft gemist wordt vooral uitgenodigd op www.kooikersvereniging.nl/kongsi te kijken waar de excursiekooien van de Kongsi liggen.

Bijzondere groene monumenten open op 8 en 9 september

Altijd al eens een eendenkooi van binnen willen zien? Tijdens Open Monumentendag op zaterdag 8 en zondag 9 september krijgt u de kans. Onderga een verhaal van eeuwen, verbaas u over het vernuft van onze voorouders en zie waarom de kooien nog steeds zo belangrijk voor het waddengebied zijn. 

De eendenkooien maken deel uit van de cultuurhistorie van het hele waddengebied. De groene monumenten zijn niet alleen dragers van vele verhalen, maar ook beeldbepalende landschapselementen die als eilanden in het lage en lege waddenland liggen. Dankzij de verplichte rust in een eendenkooi, vastgelegd in het afpalingsrecht, kon de natuur zich er ongestoord ontwikkelen, waardoor bijzondere biotopen zijn ontstaan die plaats bieden aan specifieke flora en fauna.

Open Kooi
Donderdag 6 september wordt het grote Waddenfondsproject ‘Kongsi van de eendenkooi’ afgerond.  Maar liefst 24 kooien werden de afgelopen jaren opgeknapt en toekomstbestendig gemaakt. We zijn trots dat we u de resultaten nu met Open Monumentendag op 8 en 9 september kunnen laten zien. U bent van harte welkom! Kijk op www.kooikersvereniging.nl/kongsi voor een overzicht van alle eendenkooien die open zijn.

In Europa
Het thema van Open Monumentendag 2018 is ‘In Europa’. Met dit thema sluit Open Monumentendag aan bij het Europese Jaar van het Cultureel Erfgoed. Het waddengebied is een van de oudste en belangrijkste maritieme cultuurlandschappen van Europa. We denken vaak dat het er woest en ledig was, met arme bewoners op modderige terpen. Maar het waddengebied was een levendig gebied, waar de natuur juist kansen bood op een goed bestaan.

De eendenkooien, waarvan er ooit zeker 140 langs de Waddenzee lagen, werden gebouwd in een gebied rijk aan watervogels, op de trekroute bovendien van veel verschillende eendensoorten. De gerestaureerde kooien zijn overigens geen statische monumenten, maar worden nog steeds volop gebruikt: als vangkooi, excursiekooi of voor wetenschappelijk onderzoek.

Behoud
Om de herstelde eendenkooien voor de toekomst te behouden, heeft de Kongsi van de Eendenkooi ook een cursus Onderhoud en Gastheerschap ontwikkeld voor vrijwilligers. Daarnaast is er een lesprogramma gemaakt voor de groepen 7 en 8 van het basisonderwijs. Scholen kunnen hiervan gratis gebruik maken. Het nodigt leerkrachten uit met hun klas de kooi in te gaan.

Open dagen zaterdag 8 september

Kooi van Spang (Texel):
Open van 12.30 tot 16.30 uur
Wandel op eigen gelegenheid door de eendenkooi of kom alles te weten over het oude ambacht van de kooiker tijdens een rondleiding door vrijwillige boswachters van Natuurmonumenten. Bezoek ook het kooikerhuisje met mini-expositie.
De ingang van het onverharde pad naar de Eendenkooi vind je aan de weg Dijkmanshuizen aan de oostzijde van het eiland. 

Takkenkooi
Open van 10:00 tot 14:00. Tijdens de open dag worden er rondleidingen gegeven. De Takkenkooi is de eerste kooi, achter de dijk, op de Grië, Terschelling.  
De Takkenkooi is bekend onder een aantal namen: Bomekooi, Oosterkooi en Eerste kooi. Oosterkooi is de oudste benaming en verwijst naar de ligging.
Nabij Oosterend 28, te bereiken via het fietspad op de Boschplaat, nabij de parkeerplaats bij de boerderij van Pootjes (buitendijkse boerderij).

Hoornerkooi
Openbaar toegankelijk. Kooiker aanwezig van 13.00 tot 17.00 uur. In het jaar 1655 diende Martijn Tjallings uit Hoorn een verzoek in tot de aanleg van een eendenkooi bij Cornelis Berck. De Hoornerkooi kwam na een ruilverkaveling in 1951 in eigendom van Staatsbosbeheer. Het is nu in gebruik als excursiekooi. Adres: Hoornerkooiweg 1.

Rimkeskooi
Open van 10.00 tot 15.00 uur. Kooiker Hjalles Mier geeft rondleidingen om 10.30 en om 13.00 uur.  In 1863 kregen Pieter Pieters Smid en Reinder Doekes Roos bij het koninklijk besluit toestemming om deze eendenkooi aan te leggen. De kooi is nu in eigendom van Staatsbosbeheer en wordt gebruikt als natuurreservaat. Ten Oosten van Oosterend. Te voet of per fiets te bereiken via het kooipad over de Grie.

Eendenkooi Schiermonnikoog:
Open van 10.00 tot 15.00 uur.
Tijdens de open dag geeft de kooiker om het uur een gratis rondleiding in de eendenkooi en vertelt allerlei wetenswaardigheden. Zoals uitleg over de termen 'de pijp uitgaan' of 'achter de schermen kijken'. Laat je verrassen door de wondere wereld van de eendenkooi en de natuur die zich hier thuis voelt.
Vertrekpunt: Vakantieboerderij De Kooiplaats.

Kooi Ternaard:
Van 10.00 tot 12.00 uur en van 13.30 tot 15.30 uur
Kooiker Herman ten Klooster geeft rondleidingen door de kooi, die normaal niet toegankelijk is voor publiek. Een unieke kans dus om deze kooi van staatsbosbeheer van binnen te bekijken.

Nieuw Onrust (Hornhuizen, Westpolder):
Open van 10.00 tot 15.00 uur.
De kooi van Het Groninger Landschap in de Westpolder dankt zijn naam aan de nabijgelegen boerderij Nieuw Onrust. Tijdens de open dag kun je meedoen aan een rondleiding door de kooi. Aanmelden hiervoor kan op de website van het Groninger Landschap.

Wytsemakooi (Uithuizermeeden):
Open van 10.00 tot 11.30 uur
Gidsen van Natuurmonumenten je mee op stap door de gerestaureerde Wytsemakooi bij Uithuizermeeden. Vroeger hoorde de kooi bij de Rensumaborg in Uithuizermeeden. Sinds de jaren '90 is zij van Natuurmonumenten die hem vorig jaar helemaal opknapte. Aanmelden voor de Open Dag kan op de website van Natuurmonumenten.

Open dagen zondag 9 september

Buismankooi (Piaam):
Open van 12.00 tot 16.00 uur
Vrijwilligers van It Fryske Gea demonstreren tijdens de open dag verschillende werkzaamheden. Zo laten ze zien hoe je een eendenkorf vlecht en hoe vroeger het gras werd gemaaid met een zeis. Parkeren: volg vanaf de Kooireed bij Piaam de parkeerborden naar de parkeerplaats. Vanaf de parkeerplaats is het nog 200 meter lopen. (let op: je moet een weiland oversteken, dus goede schoenen is een aanrader).

Oude Kooi (Vlieland):
Let op: Om 14:00 geeft de kooiker een rondleiding. Verder kunt u gewoon een bezoek brengen aan de kooi maar zijn er geen vrijwilligers aanwezig. De Oude Kooi van Vlieland is altijd open voor publiek. Langs de kooi is een wandeling uitgezet van 1,3 kilometer. De kooi is niet meer in gebruik als eendenkooi, maar wel deels opgeknapt. De boswachter van Staatsbosbeheer heeft er een boswachterwoning.
Postweg 2

Afgelopen voorjaar werden in Zuidoost Friesland voor het tweede opeenvolgende jaar de broedvogels geïnventariseerd. Dat wil zeggen in de houtwallen en singels in het agrarisch gebied. Zeventig landschapselementen, verspreid over deze regio, werden vijf keer ’s ochtends vroeg bezocht. Alle waarnemingen – deels gedaan op zicht, maar met name op geluid – werden vastgelegd. In totaal ongeveer 2.000 . De meeste  daarvan in de te onderzoeken trajecten, sommige net daarbuiten – met name van enkele bijzondere soorten – maar altijd in de directe omgeving van de onderzoekstrajecten. In totaal werden  70 vogelsoorten waargenomen. Een groot deel van deze soorten broedt in de houtwallen en singels. Bijvoorbeeld allerlei kleine zangers als zwartkop, tuinfluiter, vink en winterkoning en diverse soorten mezen. Ook werden er diverse zogenaamde doelsoorten (van het agrarisch natuur- en landschapsbeheer) waargenomen zoals de braamsluiper, kneu en grote lijster. Hetzelfde geldt voor de geelgors, die op behoorlijk wat locaties werd vastgesteld!

Veel van de waargenomen soorten komen algemeen voor, andere veel minder. Zo werd eenmaal de zeldzame grauwe klauwier gezien en een paar keer een wielewaal. In vroegere tijden was deze laatste een broedvogel in het agrarisch gebied. Wie weet keert hij in de toekomst terug! In het uiterste zuiden van de provincie werden ’s ochtends  heel vroeg een aantal jonge raven waargenomen. Qua uiterlijk zijn ze vergelijkbaar met de wel bekende zwarte kraai, maar de raaf is behoorlijk forser.

Omdat de inventarisaties meestal ’s morgens vroeg uitgevoerd werden, en het dan ‘nog rustig op straat is’, werden nu en dan ook andere dieren dan vogels waargenomen, zoals das, vos en bunzing. Opmerkelijk was ook de waarneming van twee kangoeroes of wallaby’s, niet ver van Langedijke. Hoogstwaarschijnlijk ontsnapte dieren!

Meer informatie over het project leest u hier.