Nieuws

Dit weekend telden meer dan 3.000 mensen bijen in de tuin tijdens de eerste Nationale Bijentelling van Nederland Zoemt. Twee derde van deze bijen waren wilde bijen, maar de gedomesticeerde honingbij werd het meest geteld. De rosse metselbij staat op nummer twee, gevolgd door de aardhommel op drie. In totaal stonden maar liefst vier hommelsoorten, die ook tot de wilde bijen behoren, in de top tien. Dat de rosse metselbij de meest getelde wilde bij is, komt waarschijnlijk door de vele bijenhotels die mensen in hun tuin hebben hangen en door de geschiktheid van de stedelijke omgeving voor deze soort.

Prof.dr. Koos Biesmeijer: “Fantastisch dat zoveel mensen hebben meegedaan dit weekend! Dat de rosse metselbij en aardhommel veel geteld zijn was te verwachten, maar dat sommige andere hommelsoorten zo weinig gezien zijn verbaast me. Bijen hebben dit weekend veel losgemaakt bij jong en oud en dat belooft veel voor de wilde bij, die onze hulp hard nodig heeft.”

Uit de telling blijkt dat in alle tuinen bijen of zweefvliegen aanwezig zijn en dat een groot deel daarvan bestaat uit hommels. Alle hommels die geteld zijn, zijn koninginnen die bezig zijn met het stichten van een kolonie. Het aantal hommels zal over een maand of twee een veelvoud zijn van nu. Dat de honingbij veel geteld is komt door de alom aanwezige bijenvolken van de meer dan 8.000 Nederlandse imkers.

Bijenactiviteiten in het land
Het herkennen van de verschillende bijensoorten die nu in de tuin vliegen bleek voor de deelnemers een uitdaging. Om de tellers hiermee te helpen waren er verspreid over het land tientallen activiteiten met bijenexperts die tips gaven hoe je de verschillende soorten uit elkaar kunt houden.

Waarom bijen tellen?
Met de Nationale Bijentelling start Nederland Zoemt een jaarlijks terugkerend onderzoek, uitgevoerd door burgers, waarmee wetenschappers inzicht krijgen in de trends van bijenpopulaties in tuinen. Met deze informatie kunnen de bijna 360 wilde bijensoorten, waarvan ruim de helft bedreigd is, beter geholpen worden. Wilde bijen zijn belangrijk voor onze voedselvoorziening: 80% van onze eetbare gewassen wordt bestoven door bijen en andere insecten. Met de Bijentelling wordt gemeten of maatregelen om bijen te helpen ook daadwerkelijk helpen.

Over Nederland Zoemt
Nederland Zoemt is een project van LandschappenNL, Naturalis, IVN en Natuur & Milieu, mogelijk gemaakt dankzij een extra bijdrage van de Nationale Postcode Loterij, met als doel het structureel vergroten van voedselaanbod en nestgelegenheid voor wilde bijen in Nederland. De Bijentelling wordt georganiseerd in samenwerking met EIS Kenniscentrum Insecten en Waarneming.nl.

Janna van der Meer interviewt iedere twee weken een koploper op het gebied van landbouw en duurzaamheid. 

“Een beest van een trekker, maar met een zwarte rookpluim, vind ik niet meer aantrekkelijk.”

De afgelopen jaren is er in de landbouw veel veranderd. De machines die de boeren gebruiken, konden daarbij niet achterblijven. Een hedendaagse tractor is bijvoorbeeld veel groter, sterker én schoner dan eentje van pakweg twintig jaar geleden.

Binnen de branche is Landbouw Mechanisatie Bedrijf D. Kuipers B.V. al bijna 40 jaar een begrip in Noord Nederland. Het bedrijf verkoopt nieuwe en gebruikte landbouwmachines, onderdelen en andere artikelen voor de veeteelt. Tevens hebben veel boeren er hun machines in onderhoud en kloppen ze hier aan voor reparaties.

Minicus Kuipers is zowel grondlegger als directeur. Hij begon als kleine zelfstandige, maar heeft inmiddels, samen met echtgenote Emmy, 41 medewerkers in dienst. We spreken met hem en zijn productspecialist Leo Rijpma over de recente ontwikkelingen in het vakgebied.

Emissie
Leo: “De belangrijkste ontwikkeling op het gebied van duurzaamheid, als het gaat om landbouwvoertuigen, zit in de vermindering van uitlaatgasemissies. Ten opzichte van 1996 zijn deze met 80% gereduceerd. Zowel de motoren als de olie zijn veel beter geworden.”

Minicus: “Twintig jaar geleden dachten we helemaal niet over duurzaamheid na. Tractoren moesten sterk zijn en hun werk doen, dan was je tevreden. Er heeft zich echter een ontwikkeling voltrokken. En inmiddels vind ik emissie ook belangrijk. Een beest van een trekker, maar met een zwarte rookpluim, vind ik niet meer aantrekkelijk.”

Leo: “De regelgeving komt van de Europese Unie. Wij moeten, als Nederland, aan de Europese Tractor Mother Regulation (TMR) voldoen. Doen we dat niet dan krijgen we een boete. Ieder landbouwvoertuig van meer dan 3500 kg, dat zich op de openbare weg begeeft, moet daarnaast, vanaf 1 mei 2018, een kenteken voeren. Het moet voldoen aan allerlei eisen op het gebied van remmen, sturen en verlichting. Daar zal op gekeurd worden.”

Keuring
Minicus: “Hoe dat zal gebeuren, wie dat zal doen en wat de eventuele consequenties zullen zijn, is nog niet duidelijk. Dat is vervelend, maar aan de andere kant kan niemand iets tegen een keuring hebben: het zal de veiligheid immers alleen maar ten goede komen.

Eigenlijk heeft Nederland zich in dezen nogal laks opgesteld. In 2013 heeft de EU deze nieuwe regels al aangekondigd voor het jaar 2017. Ons land heeft toen een jaar uitstel gekregen. De wet ligt klaar maar moet nog door de eerste kamer.”

Leo: “Misschien zal het ons veel werk opleveren. Wij zouden bijvoorbeeld de keuringen kunnen doen. Ik verwacht dat het net zo zal gaan als met personenauto’s. Als je een ongeluk krijgt met een auto die niet door de APK is gekomen, zal de verzekering niet met een vergoeding over de brug komen en als de politie er achter komt dat je voertuig niet gekeurd is, krijg je een boete.”

Minicus: “Ik vermoed dat de politiek een beetje achter de technologische ontwikkelingen aanloopt. Vijf jaar geleden waren er al elektrische tractoren op de beurs te zien. Toch zijn ze nog niet in productie. Meerdere fabrikanten werken aan alternatieven voor diesel. Wij hebben daar geen stuur in, maar de fabrikanten houden elkaar scherp. Het is echter de politiek die bepaalt wat er gaat gebeuren.”

Groter
Leo: “Massey Ferguson werkt momenteel aan een bio methaan trekker. Daarnaast is ook een waterstof trekker de revue gepasseerd, maar het lijkt vanwege de betere eigenschappen toch de methaan variant te worden. Ik heb geen idee wat over twintig jaar de norm zal zijn.

Als je terugkijkt, zijn er de afgelopen jaren enorme ontwikkelingen geweest. Twintig jaar geleden had de gemiddelde tractor 75 pk, inmiddels is dat 150 pk. Ze zijn ook veel groter geworden. En duurder.”

Minicus: “Ik denk dat de tractoren nog een beetje groter zullen worden en dat er nog meer functies op zullen zitten, die handig zijn voor de chauffeur. Ik had jaren geleden al het gevoel dat er niets meer aan te verbeteren viel, maar toch komt er steeds weer een nieuwe uitvoering op de markt, met technische snufjes waarvan je denkt: dat is toch wel handig!”

Leo: “Voor de verkoop helpt een mooi design en een stoere uitstraling. Ik vind brede banden altijd mooi. En de gebogen neus van ons nieuwste model, met de leuke details er op is erg aantrekkelijk. Een nieuwe tractor kost al gauw €75.000,- en is dus een hele investering. Alles moet kloppen, ook het uiterlijk. Ik geniet van een mooie tractor die veel kan.”

Minicus: “En duurzaam is.”

De serie Koplopers wordt mogelijk gemaakt door: Boerengilde, Burgerinitiatief Kening fan ‘e Greide, BoerenNatuur, Friese Milieu Federatie, Staatsbosbeheer, It Fryske Gea, Landschapsbeheer Friesland, NoorderlandMelk en Natural Livestock Farming.

Van 16 tot en met 22 april a.s. is het de Week van de Teek. LandschappenNL is één van de organisaties die meewerkt aan dit landelijke initiatief. De lente is het traditionele aftrapmoment voor de campagne, want in deze tijd van het jaar worden de teken weer actief. Net nu het mooi weer is en iedereen er op uit trekt om te genieten van de natuur. Extra opletten dus, want deze kleine beestjes kunnen voor veel ellende zorgen. Jaarlijks lopen ruim 1 miljoen mensen een tekenbeet op. Dan is het vooral belangrijk om de teek snel te verwijderen. Sommige provinciale Landschappen stellen zelfs een gratis tekenpas beschikbaar voor een veilige verwijdering van teken.

Veilig de natuur in met een eigen tekenpas
De provinciale Landschappen vinden dat iedereen onbezorgd van de natuur moet kunnen genieten. Daarom stellen een viertal Landschappen (Zuid-Holland, Noord-Holland, Utrecht en Gelderland) gratis tekenpassen beschikbaar. Zo’n tekenkaart blijkt nog altijd een van de beste en meest veilige manieren te zijn om een teek te verwijderen. Dankzij het handige formaat (creditcard) is de tekenpas makkelijk mee te nemen in de portemonnee en zijn mensen altijd voorbereid. Inwoners van Zuid-Holland, Noord-Holland , Utrecht en Gelderland kunnen via de website of facebookpagina van hun eigen Landschap een tekenpas aanvragen. Maar wees er snel bij. Want op=op.

Week van de teek (16 t/m 22 april)
In deze week brengen allerlei natuur- en groene organisaties teken, tekenbeten en de risico’s van tekenbeten onder de aandacht. Want zo’n beet kan voor veel ellende zorgen en de ziekte van Lyme veroorzaken. Veel mensen denken dat teken zich in bomen bevinden, maar dat is niet waar. Teken bevinden zich in het bos, park, hei, duinen of in je eigen tuin. Ze zitten in de buurt van bomen, struiken of hoog gras en dode bladeren. Het is altijd oppassen geblazen als je buiten bent.

De risico’s
Als je door een teek gebeten bent, loop je het risico op de infectieziekte, de ziekte van Lyme. Om dat te voorkomen, moet een teek moet zo snel mogelijk worden verwijderd. Hoe langer de teek in de huid zit, des te groter de kans op deze ziekte.  De nimf, de onvolwassen teek, is waarschijnlijk de belangrijkste overbrenger van deze ziekte. Ze zijn niet groter dan een speldeknop en vaak moeilijk te zien.

De beste bescherming
Je kunt jezelf het beste beschermen door gesloten kleding te dragen: lange mouwen, lange broek. En als je buiten bent geweest, altijd je kleding en lichaam te controleren op teken. Teken en nimfen (jonge teken) moeten zo snel mogelijk worden verwijderd. De beste en veiligste manier is om dat met een tekenpas te doen. Meer informatie over de risico’s en de beste beschermingsmaatregelen is te vinden op: www.lymevereniging.nl .

Janna van der Meer interviewt iedere twee weken een vooruitstrevende ondernemer uit de agrarische sector(m/v).

“De spreekwoordelijke geitenwollensokkentypes moet je er met een lantaarntje zoeken.”

Pier Jan (32) Noordmans woont samen met Laura (28) en hun dochterje Yfke (1) op hun boerderij in Iens, een klein dorpje nabij Wommels. Pier Jan zit met zijn vader in een maatschap. Laura doet de administratie bij de plaatselijke veearts, maar werkt daarnaast ook mee in het bedrijf. De biologische melkveehouderij telt 130 melkkoeien. Ze bewerken 80 hectare land.

Pier Jan: “Wij zijn al sinds 1997 biologisch. Toen mijn vader destijds die stap zette, was dat veel minder vanzelfsprekend als nu. Iedereen verklaarde hem voor gek. En alles en iedereen moest wennen: de koeien, het land, ons gezin. Mijn vader is in die moeilijke beginjaren geregeld zwetend wakker geworden.

Nu vinden we het een mooie manier van boeren: je krijgt een eerlijke prijs voor de melk en de mensen waarderen het. Dat positieve gevoel wordt onder biologische boeren breed gedeeld. De sfeer op bijeenkomsten van de bio-boeren van FrieslandCampina en de jaarlijkse bio vakbeurs in Zwolle bijvoorbeeld, is energiek en optimistisch. De spreekwoordelijke geitenwollensokkentypes moet je er met een lantaarntje zoeken.

Uitdaging
Mijn belangrijkste uitdaging is momenteel alle koeien gezond te houden. Hetzelfde geldt voor de bodem: goed onderhouden en zuinig mee zijn. Ik wil tegen de gemeenschap kunnen zeggen dat mijn koeien het goed hebben en daardoor genoeg melk geven. Voor alles wat op onze boerderij ter wereld komt, zetten wij ons maximaal in. Het vee past op ons, daarom passen wij op ons vee.  Wij melken gemiddeld 8.500 liter per koe en dat is veel voor een biologisch bedrijf.

Daarnaast produceren wij met zonnepanelen, al onze eigen energie.

Biologisch ondernemen betekent voor mij vooral dat je niet het meeste uit je vee en de grond wilt halen. Je respecteert natuurlijke grenzen en streeft naar balans. Daarmee kom je zelf ook in balans en blijf je plezier in het werk houden. Je wordt als het ware je eigen motortje.

Nu ik zelf een kind heb, ben ik er achter gekomen hoeveel waarde mijn eigen jeugd op de boerderij heeft gehad. Er heerste een sfeer van saamhorigheid en verbondenheid en die wil ik Yfke ook heel graag laten ervaren.

Maatschappij
De wereld wordt steeds wreder en harder. Dat komt doordat iedereen zijn mening durft te ventileren. De boerenstand krijgt er momenteel hard van langs, terwijl we juist zo goed bezig zijn. De prutsers houden er immers vanzelf mee op. Ik vind het vervelend dat de gangbare boeren vaak over één kam worden geschoren. Ieder bedrijf is immers anders. Bovendien is er niet één sector in Nederland die zo flexibel is als de landbouw. Kijk hoe snel iedereen bijvoorbeeld heeft ingespeeld op de nieuwe fosfaatwetgeving. Deze wet heeft veel verdriet en stress veroorzaakt en toch zijn de betrokken agrariërs inventief en sterk genoeg, om er hun weg in te vinden. Ik vraag me af wat er zou gebeuren als je tegen het lerarenkorps zou zeggen, dat ze tien tot twintig procent moeten inleveren.

Wij hebben tweeëntwintig koeien ingeleverd. Dat doet zeer.

Toch ben ik het niet eens met de heersende opinie onder biologische boeren, dat wij niets met de derogatie*  te maken hebben. Het gaat om het sectorbelang. We moeten voor elkaar opkomen. Als Nederlandse boeren zijn we eigenlijk allemaal koplopers, als je het internationaal bekijkt.

Toekomst
In de toekomst voorzie ik nog meer tweespalt. Aan de ene kant zullen er steeds grotere bedrijven komen, die vooral efficiënt produceren. Aan de andere kant zie ik de gezinsbedrijven die in toenemende mate voor de binnenlandse markt produceren, zoals nu biologische en initiatieven als Weideweelde.

Wat onszelf betreft, wil ik rustig kijken welke kansen zich voordoen. Ik zal per gelegenheid afwegen, of het iets voor me is. Het is belangrijk dat je bedrijfsvoering bij je persoonlijkheid en gezin past. Laura en ik zijn tevreden met wat we nu hebben. De balans is goed. We werken hard, maar niet te. We wijden ons ten volle aan het bedrijf, maar zijn ons er ook van bewust dat je niet alles kunt beheersen. Je moet het leven ook zijn gang durven laten gaan.

Het mooiste moment van de dag is, wanneer ik ’s avonds nog even een rondje door de stal maak en het vee tevreden ligt te herkauwen. Of in de zomer, buiten in het weiland, met de koeien in het gras en de vogels in de lucht. Dan geniet ik.”

De serie Boerenportretten wordt mogelijk gemaakt door: Boerengilde, Burgerinitiatief Kening fan ‘e Greide, BoerenNatuur, Friese Milieu Federatie, Staatsbosbeheer, It Fryske Gea, Landschapsbeheer Friesland, NoorderlandMelk

*Derogatie is de uitzonderingspositie voor melkveehouders om hun grasland meer te bemesten dan de Europese norm.

In het weekend van 21 en 22 april organiseert Nederland Zoemt de eerste Nationale Bijentelling. Iedereen wordt opgeroepen om mee te doen aan dit landelijk onderzoek door in de tuin gedurende een half uur bijen te tellen. Dit onderzoek is nodig omdat het niet goed gaat met wilde bijen. Ruim de helft van de bijna 360 bijensoorten is bedreigd. Wilde bijen zijn belangrijk voor onze voedselvoorziening: 80% van onze eetbare gewassen is voor de bestuiving afhankelijk van bijen en andere insecten. Om de bij beter te kunnen helpen, is meer informatie nodig over waar bijen voorkomen en met hoeveel ze zijn.

Meedoen aan de Bijentelling is eenvoudig, ook voor degenen die weinig of geen kennis van bijen hebben. Eind april kunnen er zo’n twintig verschillende soorten wilde bijen, hommels en zweefvliegen in de tuin vliegen. Om deze soorten te herkennen zijn er verschillende hulpmiddelen, zoals een telformulier met zoekkaart, instructievideo en een uitgebreid bijengidsje ontwikkeld. Al deze materialen zijn te vinden op www.nederlandzoemt.nl/bijentelling. Op deze website kunnen deelnemers in het weekend van 21 en 22 april ook direct de resultaten van hun telling invoeren en kan iedereen live de resultaten volgen.

Jaarlijks terugkerend onderzoek
Met de Nationale Bijentelling start Nederland Zoemt een jaarlijks terugkerend onderzoek uitgevoerd door burgers, zodat wetenschappers inzicht krijgen in de trends van bijenpopulaties in tuinen op verschillende plekken in Nederland. Behalve in kaart brengen hoe het gesteld is met bijen, wil Nederland Zoemt er met de Nationale Bijentelling voor zorgen dat meer Nederlanders in actie komen voor de wilde bij. Dit kan al door een bijenhotel te plaatsen of meer bijvriendelijke bloemen te planten in de tuin of op het balkon.

Wat is Nederland Zoemt?
Nederland Zoemt is een project van LandschappenNL, Naturalis, IVN Natuureducatie en Natuur & Milieu, mogelijk gemaakt dankzij een extra bijdrage van de Nationale Postcode Loterij, met als doel het structureel vergroten van voedselaanbod en nestgelegenheid voor wilde bijen in Nederland. De Bijentelling wordt georganiseerd in samenwerking met EIS Kenniscentrum Insecten en Waarneming.nl.

Download hier het bijentelformulier

Janna van der Meer interviewt iedere twee weken een koploper op het gebied van landbouw en duurzaamheid.

“We moeten dringend op zoek naar alternatieven en kunnen deze waarschijnlijk in de natuur vinden.”

Jan van der Zee (59) werkt al drieëndertig jaar als dierenarts. Hij heeft een eigen praktijk voor vee en kleine huisdieren in Beetsterzwaag. Zijn bijzondere aandacht heeft de begeleiding van melkveebedrijven. Jan geeft daarbij blijk van een vooruitstrevende visie op geneesmiddelen en (dier)gezondheid.

Jan: “Ik adviseer veehouders geneesmiddelen te gebruiken, die zo min mogelijk schadelijk voor de omgeving zijn. Vooral middelen tegen parasieten, zoals maag- en darmwormen, luizen en mijten zijn schadelijk. Ze doden namelijk niet alleen parasieten, maar ook vrij levende wormen en insecten. De tijd dat er van koeienmest wolken vliegen opstegen, ligt daardoor achter ons. Tenminste, in de gangbare landbouw.

Antiparasitica

Drie jaar geleden ben ik met Stichting Natural Livestock Farming naar Oeganda (Afrika) gereisd en dat was voor mij een keerpunt:

De landbouw in Nederland is intensief. Onze hoge producties zijn mogelijk door gebruik van hulpmiddelen, zoals antibiotica en bestrijdingsmiddelen zoals anti-parasitica. Maar Nederland is klein en ik dacht dat het mondiaal wel mee zou vallen met het gebruik er van. In Afrika zag ik echter dat daar juist nog méér antibiotica en bestrijdingsmiddelen worden ingezet en vaak ook nog onoordeelkundig.

De schade aan het milieu was duidelijk te zien. Geen vliegen op de mest en geen koereigers meer. (Koereigers zijn Afrikaanse vogels die graag parasieten van de huid van koeien pikken.) Toen realiseerde ik mij, dat we te maken hebben met een wereldwijd proces, waarvan de gevolgen zich wereldwijd voltrekken.

Deze conclusie wordt onderbouwd door Duits onderzoek naar een aantal natuurgebieden in het noordwesten van Duitsland. De massa insecten daar, bleek de afgelopen 20 jaar met 50-75% te zijn afgenomen. Dit zal hier niet heel anders zijn en verklaart volgens mij, in belangrijke mate, de daling van het aantal zangvogels en weidevogels waar we ons de laatste jaren zo druk om maken.

Enten

Het gebruik van o.a. neonicotinoïden* zou aan banden moeten worden gelegd. Dit type insecticide is hoogstwaarschijnlijk verantwoordelijk voor de massale bijensterfte. Er wordt nu nog massaal mee over landerijen gespoten. De stof zit overigens ook in de vlooiendruppels die we onze huisdieren achter de oren spuiten. Ik adviseer deze daarom, alleen als het echt nodig is, te gebruiken. Dus niet preventief.

Ik leg tegenwoordig veel meer de nadruk op het voorkomen van dierziekten dan op het bestrijden ervan. Je kunt bijvoorbeeld enten tegen ziekten als longworm, uierontsteking, kalverdiarree en een groot aantal besmettelijke virusziekten. De huisvesting van vee hoort optimaal te zijn. Dus geen tochtige stallen, veel frisse lucht en niet te veel dieren bij elkaar. De eigen afweer van vee is ook belangrijk. Een sterk dier kan zelf weer beter worden. Het enige wat het nodig heeft, is een beetje geduld.

Stel, bij een dier is een leverbotinfectie aangetoond, maar het dier is niet waarneembaar ziek. Eerder zou je op grond van de test misschien toch gaan behandelen. Nu geef ik de veehouder adviezen om de eigen afweer van het dier te stimuleren. Zo kan het in evenwicht met zijn omgeving leven.

Antibioticaresistentie

Veel boeren zullen mijn visie bedreigend vinden. Dat is begrijpelijk, omdat het gevoel kan ontstaan, dat zij beperkt worden in hun mogelijkheden. En dat wil niemand. Maar ik zie het zo: iedereen wil een graantje van meepikken van de verdiensten uit de landbouw. Als een op zich rendabel bedrijf nóg meer kan produceren door het gebruik van een bepaald middel, zal dit worden geadviseerd.

In tijdschriften voor veehouders verschijnen veel artikelen met die strekking. Op de bladzijde ernaast staat dan de advertentie van het bedrijf dat dat product verkoopt. Zo wordt de veehouder over de streep getrokken. Hij moet zich echter realiseren dat hij een keuze heeft: hij kan er voor kiezen het middel niet te gebruiken.

Neem bijvoorbeeld het celgetal in de melk. Dat is een maat voor het totaal aantal cellen per milliliter melk. Deze cellen bestaan voor het merendeel uit afweercellen (witte bloedcellen) en zijn daarom een maat voor de aanwezigheid van een ontstekingsreactie in het uier. Als boer wil je een laag celgetal, omdat een koe met een laag celgetal meer melk geeft. Maar dat gaat niet vanzelf. Je moet bijvoorbeeld antibiotica inzetten. En dat terwijl de koe misschien niet eens ziek is. Wat doe je? En wat is ziek? Dat laatste kun je je in dit verband ook nog afvragen.

Alternatieven

Onder druk van de publieke opinie heeft de overheid het gebruik van antibiotica in Nederland nu drastisch ingeperkt. Alle antibiotica die boeren en veeartsen gebruiken, worden geregistreerd en gecontroleerd. Dat is een goede zaak, want antibioticaresistentie gaat een mondiaal probleem vormen. Als het dat al niet doet.

We moeten dringend op zoek naar alternatieven en kunnen deze waarschijnlijk in de natuur vinden. Bepaalde kruiden hebben bijvoorbeeld insecten werende eigenschappen, terwijl ze snel uit het milieu verdwijnen.

Het is erg jammer dat de werking van veel natuurgeneesmiddelen niet wetenschappelijk bewezen is. Ik zou een oproep willen doen, om deze veel meer te gaan onderzoeken. Daar mag best gemeenschapsgeld naar toe. Het is immers in het belang van ons allemaal.”

De serie Koplopers wordt mogelijk gemaakt door: Boerengilde, Burgerinitiatief Kening fan ‘e Greide, BoerenNatuur, Friese Milieu Federatie, Staatsbosbeheer, It Fryske Gea, Landschapsbeheer Friesland en NoorderlandMelk.

*Neonicotinoïden zijn insecticiden die sinds de jaren negentig in gebruik zijn. Ze werken in op het centrale zenuwstelsel van insecten. In Nederland worden deze stoffen veel toegepast in de bollenteelt, in akkerbouwgewassen, in kassen en in de (fruit)boomteelt. Een belangrijke toepassing is de behandeling van zaaizaad: vóór het planten krijgen zaden een coating van een neonicotinoïde. Het insecticide verspreidt zich vervolgens door de groeiende plant, zodat die giftig wordt voor alle insecten die ervan eten. Daarnaast wordt het middel in kassen en in de (fruit)boomteelt voornamelijk door middel van een bespuiting toegepast en is het aanwezig in middelen voor particulier gebruik in de tuin, zoals in middelen tegen mieren en in potgrond.