Nieuws

Janna van der Meer interviewt iedere twee weken een koploper op het gebied van landbouw en duurzaamheid.

“Ons doel is de biodiversiteit te vergroten door de wereld in bloei te zetten!”

Jasper Helmantel (39) en zijn vrouw Jojanneke Bijkerk (41) leiden samen zadenkwekerij Cruydt-Hoeck in Nijeberkoop. Het is nu 40 jaar geleden dat Cruydt-Hoeck begon met het verspreiden van wildeplantenzaden in Nederland en Vlaanderen. Jasper en Jojanneke namen het bedrijf in 2007 over en breidden het flink uit. Onder hun doortastende leiding telt Cruydt-Hoeck inmiddels 17 medewerkers en 10 extra krachten in de zomer.

Jasper: “We kweken zaad van wilde, inheemse planten en verkopen dat aan gemeenten, wegenbouw- en hoveniersbedrijven, scholen en particulieren. Deze gebruiken de mengsels voornamelijk om bermen in te zaaien en bloemenweides aan te leggen. Ons doel is de biodiversiteit te vergroten door de wereld in bloei te zetten!

We realiseren ons dat daar ook kennis voor nodig is. Als je bedenkt hoeveel zaad er door de jaren heen is verkocht, zou heel Nederland nu al vol met bloemen moeten staan. Dat is helaas niet zo, dus er gaat ergens iets mis. Adviseren en kennis vergaren, vinden wij daarom heel belangrijk.

Produceren
Wat zou het mooi zijn als biodiversiteit ook in de gangbare agrarische bedrijfsvoering geïntegreerd zou kunnen worden! Omdat de landbouw zoveel ruimte inneemt, is daar veel winst te behalen. Dit is de reden dat we meedoen aan het project ‘Stepping Stones’ van de agrarische natuurvereniging De Gagelvenne en Wildbeheereenheid Ooststellingwerf. Als je de kennis van de boeren omtrent het ecosysteem vergroot, krijgen ze de keuze om het eventueel anders te doen.

Ik vind dat we daar als samenleving aan mee moeten betalen. En dat hoeft helemaal niet een grote omschakeling te zijn. Nu vergoeden we agrariërs voor de productie van onze levensmiddelen. Als we met zijn allen besluiten dat biodiversiteit, net als eten, óók een behoefte is, dan kunnen we boeren best vragen biodiversiteit te produceren. En Nederlandse boeren zijn goed in productie.

Bestrijdingsmiddelen
Veel zaden voor de landbouw worden nog met neonicotinoïden behandeld. De Europese Unie is bezig deze gifstoffen te verbieden, maar de deur naar het gebruik van deze middelen blijft op een kier staan. Dat is erg schadelijk.

Behandeling met neonicotinoïde maakt de hele plant die uit zo’n zaadje groeit giftig, zodat hij niet door insecten gegeten zal worden. Als een bij er op gaat zitten, krijgt hij het middel binnen, raakt gedesoriënteerd en kan niet goed voor zijn nageslacht zorgen. Daarnaast krijgt de mens, aan het eind van de voedselketen, dit gif natuurlijk óók binnen. En ik kan me niet voorstellen dat dat gezond is.

Wij zijn geen biologisch gecertificeerd bedrijf, maar we werken zeker wel op biologische wijze. SKAL-certificering is administratief heel ingewikkeld voor een bijzonder bedrijf als Cruydt-Hoeck. Daarom zijn we er nog niet aan begonnen. Bovendien is het niet nodig. We lichten onze klanten uitgebreid over onze producten voor en kunnen ieder jaar op meer belangstelling rekenen.

Inheems
De reden dat we ons speciaal op inheemse bloemenzaden toeleggen, heeft te maken met de ecologie. Planten die van oorsprong in Nederland voorkomen, hebben een rol in ons ecosysteem. Neem bijvoorbeeld het oranjetipje, een vlinder die pinksterbloemen of look-zonder-look nodig heeft om te overleven. Dat is zijn zogenaamde waardplant. Zonder pinksterbloemen of look-zonder-look zijn er geen oranjetipjes. Heel veel insecten hebben zo’n waardplant.

Nog een voorbeeld: de Europese zomereik waar we nu onder zitten. Zo’n eik biedt een leefomgeving voor tenminste 250 verschillende organismen. Langs de weg staan Amerikaanse eiken. Daar leven veel minder organismen in. We zijn laatst in de VS geweest en het was heel bijzonder om te zien dat de situatie daar omgekeerd is.

In een goed functionerend ecosysteem heb je een balans tussen schadelijke en nuttige insecten. Daarnaast heb je vogels nodig om plagen te bestrijden. Vogels leven vaak van insecten en insecten van bloemen. Stel er zitten slakken in mijn planten. In de Europese eik waar ik het zonet over had, huist vast wel een vogel die daar lekker van gaat snacken. En daar profiteren wij weer van. Alles hangt met alles samen!

Zaad
De Cruydt-Hoeck verkoopt zo’n 500 soorten wilde planten.Sommige met tot de verbeelding sprekende namen als: bevertje, biggenkruid, heksenmelk, rode ogentroost, stinkende gouwe, smal fakkelgras, enz. Maar ook zaden van bekendere bloemen, als: de margriet, korenbloem en klaproos.

We gaan regelmatig op zoek naar nieuwe wilde soorten, maar er zijn nog maar weinig ‘rommelhoekjes’, stille plekjes waar wilde planten rustig hun gang kunnen gaan. Daarom zoeken we vaak op oude natuurplekken. Daar hebben we de meeste kans. Veel zaad is niet nodig: één theelepeltje is meestal genoeg. Dat zaaien we thuis uit en het zaad dat we van deze planten oogsten, zaaien we opnieuw. Pas als we voldoende planten hebben, kweken we zaad voor de verkoop.

Ik geniet iedere dag van mijn werk, omdat ik concreet kan bijdragen aan een mooiere wereld. Dat geeft een geweldig gevoel!”

De serie Koplopers wordt mogelijk gemaakt door: Boerengilde, Burgerinitiatief Kening fan ‘e Greide, BoerenNatuur, Friese Milieu Federatie, Staatsbosbeheer, It Fryske Gea, Landschapsbeheer Friesland, NoorderlandMelk en Natural Livestock Farming.

Feestelijke afsluiting dorpsproject Wijnaldrum

Niet voor niets viert Wijnaldum op 21 juni dat het dorp het project ‘Terpen- en wierdenland’ officieel afrond. Met een beetje geluk schijnt de zon op de langste dag van het jaar mooi door het nieuwe uitkijkpunt dat architect Nynke Rixt Jukema voor het dorp ontwierp. Het ‘tempeltje’ is een verwijzing naar de geschiedenis die onder het boerenland van Wijnaldum verborgen ligt. Die geschiedenis is in het project naar boven gehaald en weer tastbaar gemaakt in het dorp, onder meer in de reliëfmaquette van Roelie Woudwijk die op het uitkijkpunt komt.

Het uitkijkpunt is het resultaat van een wens van de werkgroep die zich de afgelopen jaren heeft beziggehouden met het dorpsproject Wijnaldum. Zij wilden de terpen in de directe omgeving weer ‘op de kaart zetten’. Met de reliëfmaquette heeft Woudwijk letterlijk aan die wens voldaan. Het kunstwerk laat in steen zien hoe de omgeving is opgebouwd en welke bijzondere punten daarop liggen. Zo heeft zij onder meer de vindplaats van de beroemde fibula gemarkeerd.

Historische verwijzing

Het uitkijkpunt zelf is ook een verwijzing naar de geschiedenis. Het hoogste punt is drie meter, even hoog als de hoogste terp bij Wijnaldum ooit was. Het kunstwerk is zo geplaatst dat de zon bij zonsopgang en zonsondergang door de opening valt. De werkgroep hoopt dat dit op 21 juni goed te zien als burgemeester Roel Sluiter om 21.00 uur de officiële openingshandeling verricht en de toneelvereniging vervolgens een speciale uitvoering van een kwartier brengt.

Wijnaldum is het tweede dorpsproject van het ‘Terpen- en wierdenland, een verhaal’ in ontwikkeling dat officieel wordt afgerond met een feestelijke opening. Op 20 oktober vorig jaar ging Firdgum het dorp voor. De komende maanden volgen de andere vier dorpen. Het Friese Hallum en het Groningse Warffum, Ulrum en Godlinze. Het project Terpen- en wierdenland een verhaal in ontwikkeling beoogt te laten zien dat elke terp en elke wierde in dit bijzondere terpenlandschap zijn eigen verhaal heeft. Door deze verhalen samen te brengen onder het algemene verhaal van de geschiedenis van het landschap, ontstaat een inspirerende verzameling, die uitnodigt om het landschap te gaan bezoeken en beleven.

Het project ‘Terpen- en Wierdenland: een verhaal in ontwikkeling’ is een initiatief van Landschapsbeheer Friesland, Landschapsbeheer Groningen, het Terpencentrum, het Kenniscentrum Landschap (beide onderdeel van de Rijksuniversiteit Groningen) en het Museum Wierdenland in Ezinge. Het project is mogelijk dankzij financiële steun van het Waddenfonds, de provincies Fryslân en Groningen en de Groninger waddengemeenten.

Het was een gewone zandbult, maar afgelopen week is de talud naast Scherjon Klompenmakerij in Noardburgum ingezaaid met bloemenzaden. Volgend voorjaar zal er een bloemenzee verschijnen van 400 m² vol kleurenpracht waar bijen en andere insecten van profiteren.

Deze bloemenweide wordt één van de Friese wilde bijen plekken die wordt gerealiseerd vanuit het project De Wilde Bijenlinie. De Wilde Bijenlinie verbindt nieuwe en bestaande leefgebieden voor wilde bijen in heel Nederland. In Friesland wordt het project gecoördineerd door Landschapsbeheer Friesland. Hannes Scherjon van de bekende Scherjon Klompenmakerij en het fierljeppen is initiatiefnemer van de wilde bijen plek in Noardburgum: “Overal zie je land dat één grote groene biljardlaken is zonder bloemen. Dat vind ik schrijnend. Het is nu stil in en rondom de weides. Met deze ingezaaide talud wil ik helpen de biodiversiteit te versterken. Bovendien vind ik een bloemenweide een stuk mooier dan een groene vlakte.”

Waarom De Wilde bijenlinie

Heeft u interesse in natuur en landschap en wandelt u graag? Wij zoeken vrijwilligers in Friesland die hun enthousiasme voor natuur en wandelen willen delen en op regelmatige basis een wandelgroep willen begeleiden voor Gezond Natuur Wandelen. Deze wandelingen zijn laagdrempelig en iedereen kan meedoen. Ook mensen op leeftijd lopen mee, die op deze manier in beweging blijven en onder de mensen blijven komen.

De stichting Gezond Natuur Wandelen is in 2014 gestart met het opzetten van gratis wekelijkse wandelingen in de natuur of het groen in de stad. Landschapsbeheer Friesland zet zich in om de wandelingen in Friesland op te starten. Via www.gezondnatuurwandelen.nl/wandelen/vind-een-wandeling vindt u al bestaande wandelingen.

Deze wandelingen willen we ook graag bij u in de buurt opstarten en hiervoor hebben we begeleiders nodig. Samen bespreken we vanaf welke plaats en tijd we periodiek een uurtje kunnen wandelen.

Tijdens de wandeling kunt u iets over de natuur vertellen, maar dat hoeft niet. Hiervoor hoeft u echt geen expert te zijn.

De wandelingen worden in nauwe samenwerking georganiseerd met lokale partijen op het gebied van gezondheidszorg, welzijn, natuurbeheer en (wandel)sport. Het betreft een breed gedragen sociaal en sportief initiatief. Bent u geïnteresseerd om een wandelgroep te begeleiden? Of kunt u ons helpen om begeleiders te vinden voor Gezond Natuur Wandelen? Meldt u dan aan via www.landschapsbeheerfriesland.nl/aanmeldformulier-vrijwilligers. Voor meer informatie kunt u gerust contact opnemen met Doetje de Jong via 0512 38 38 00 of een mailtje sturen naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. .

Vanaf eind mei kun je de Gewone maskerbij (Hylaeus communis) in de tuin tegen komen. Maskerbijen Hylaeus zijn kleine (4-9 mm), kale, glimmende zwarte bijtjes met hier en daar wat geel. Kenmerkend is zijn masker; gele vlekjes aan de voorzijde van de kop. Het diertje nestelt in allerlei holten, zoals stengels van braam, rozen en vlier, maar ook in voegen in oude muren en in kevergangen in dood hout. Je maakt de Gewone maskerbij ook blij met een bijenhotel. De afgesloten nesten zijn goed te herkennen: de nestafsluiting bestaat uit een dun, zilverwit, zijdeachtig vliesje. Deze wilde bij bezoekt verschillende soorten bloemen zoals zevenblad, peen en grof bieslook.

Waarom zoveel aandacht voor de wilde bij?

Wilde bijen en hommels spelen een cruciale rol voor de biodiversiteit van ons landschap. Ongeveer tachtig procent van de planten in de natuur, in parken, en in plantsoenen wordt bestoven door insecten. Waar honingbijen belangrijk zijn voor de voedselproductie, zijn wilde bijen onmisbaar voor een goed functionerend ecosysteem en vormen zij een essentiële schakel in de voedselketen. Bijen bestuiven zaad- en vruchtdragende planten, die op hun beurt belangrijk voedsel vormen voor vogels, insecten en kleine zoogdieren. Zoals veel insecten, zijn bijen op hun beurt ook weer voedsel voor anderen.

Bijen zijn de afgelopen jaren veel in het nieuws geweest. Door het gebruik van bestrijdingsmiddelen vooral in de land- en tuinbouw en het verdwijnen van hun leefgebied, worden feitelijk alle soorten bijen en hommels in hun voortbestaan bedreigd. Onderzoek in Groot Brittannië heeft nogmaals bevestigd dat wilde bijen sterk onder druk staan. Echter, door de acute problematiek rondom de sterfte van honingbijen en de media-aandacht hiervoor, raakte de achteruitgang van de wilde bij op de achtergrond. Het project De Wilde Bijenlinie gaat daar verandering in brengen.

Bron: Landschapsbeheer Flevoland

Afgelopen vrijdagavond werd met een kanonschot de hernieuwde Terbandsterschans formeel overgedragen aan de gemeente Heerenveen. Voorzitter van Wijkbelang Heerenveen-Noord, Ben Takkenberg droeg hiermee het kunstwerk over aan Wethouder van cultuur Hans Broekhuizen, in bijzijn van veel buurtbewoners. Het kanonschot werd verzorgd door het Exercitie Pelleton Bourtange. Kunstenaar Albert Oost lichtte het kunstwerk toe waarna hij samen met de wethouder het informatiepaneel onthulde.

Wijkbelang Heerenveen-Noord heeft circa 1,5 jaar gewerkt aan de realisatie van de Terbandsterschans: plek van samenkomst, voorheen een rommelige hoek op de plek waar de Fok en de Schans in elkaar overgaan en de locatie waar in de tijd van Bommen Berend de Terbandsterschans heeft gelegen. De Terbandsterschans maakte onderdeel uit van De Friese Waterlinie die een belangrijke rol speelde in het verdedigen van Friesland tegen de Keulse- en Munsterse legers rond 1672-73. De naam: Plek van samenkomst, geeft zowel de huidige als de oude functie weer. De Terbandsterschans was een verzamel en bevoorradingsschans waar de opgeroepen mannen uit heel Fryslân samenkwamen en verder verspreid werden. De huidige functie als verzamelplaats in de wijk sluit daar mooi bij aan.

Kunstenaar Albert Oost maakte het ontwerp en begeleide de constructie. De Gemeente Heerenveen maakte het mogelijk dat het kunstwerk tegelijk met het opknappen van de Fok en Schans geplaatst kon worden en Landschapsbeheer Friesland zorgde voor de projectleiding en ondersteuning vanuit haar rol bij De Friese Waterlinie. De constructie en objecten zijn van C. de Wolf uit Heerenveen. Het project is mogelijk gemaakt door bijdragen van Gemeente Heerenveen, het Iepen Mienskipsfûns van de provinsje Fryslân, het Rabobank Coöperatiefonds en Wijkbelang Heerenveen-Noord.

Uitleg over het kunstwerk

Het kunstwerk en haar omgeving van aarden wallen is een interpretatie en verwijzing naar de historische aanwezigheid van de Schans.

In het overgangsgebied Fok/Schans zie ik de weg als grens, een te overbruggen linie. Met het positioneren van een kunstwerk bestaande uit twee delen aan weerzijde van deze weg probeer ik een vorm van dualiteit te benadrukken.

Het kunstwerk gesitueerd in het verblijfsgebied langs de waterkant bestaat uit een corten-stalen cirkel en een kruis of plusteken van houten balken. Op deze symbolen van eenheid en saamhorigheid bevindt zich een klein huis dat positie en balans probeert te vinden en te behouden. Het kruis als afwerend gebaar. In materiaalgebruik verwijzend naar de verdedigings- en ondersteuningspalen in een schans en als vorm naar het samenkomen van een tweetal landwegen de middeleeuwse voorlopers van de huidige A32 en A7.

Aan de overzijde een zwerfkei met ‘morion’ helm, door vele Duitse huurlingen en soldaten in dienst van Bommen Berend gedragen. Net als de zwerfkei, door een gletsjer onvrijwillig hier terecht gekomen, is ook de helm een ‘vergeten’ element uit vroegere tijden. Twee tegenover elkaar staande krachten vertaald naar het heden geven vorm aan de complexe interactie tussen individu en samenleving.