Nieuws

Landschapsbeheer Friesland en Agrarisch Collectief ELAN Zuidoost-Friesland zijn gestart met het herstel van het agrarische cultuurlandschap in gemeente Opsterland, Ooststellingwerf, Weststellingwerf en Heerenveen. Binnen deze herstelwerkzaamheden vallen onder andere het aanplanten van bomen en struiken, het herstellen van rasters, het graven/herstellen van poelen en het (gedeeltelijk) afzagen als onderhoudsmaatregel van elzensingels en houtwallen. De bewoners van de gemeenten gaan de herstelwerkzaamheden de komende tijd opmerken in het landschap. De herstelperiode duurt tot half maart.

Een deel van het agrarische landschap van Opsterland, Ooststellingwerf, Weststellingwerf en Heerenveen wordt gekenmerkt door kleine percelen met landschapselementen als elzensingels, houtwallen, bosjes en poelen. Deze elementen zijn zeer waardevol voor allerlei dieren- en plantensoorten. Bovendien zorgen zij ervoor dat het landschap aantrekkelijk is voor bewoners en recreanten. De afgelopen decennia zijn er helaas landschapselementen minder goed onderhouden of zelfs verdwenen. Met dit herstelproject worden deze waardevolle elementen hersteld en waar mogelijk weer aangelegd.

Dit houdt ook in dat er bomen in elzensingels en houtwallen gezaagd gaan worden. De stobben van de gezaagde bomen gaan weer uitlopen, zodat er meerdere nieuwe stammen ontstaan zoals dat al eeuwen gebruikelijk is in het Friese agrarische cultuurlandschap. De wallen en singels worden doorgeplant met aanvullende bomen en struiken. Het afzagen en doorplanten zorgen voor robuuste elementen die kenmerkend zijn voor de omgeving en waardevol zijn voor dieren- en plantensoorten.

Het herstelproject

Dit project wordt in Friesland uitgevoerd door vier agrarische collectieven en Landschapsbeheer Friesland. Het speelt zich af in het deel van de provincie dat gekenmerkt wordt door singels en houtwallen. Dit agrarische landschap is gevormd door menselijk handelen en zonder beheer en onderhoud zou dit landschap verdwijnen. Goed onderhouden landschapselementen hebben een rijke en een gevarieerde begroeiing en zijn daarmee als losse elementen al van grote waarde voor de natuur. De structuur van de landschapselementen op grotere schaal voegt daar een netwerkfunctie aan toe. Uit eerder onderzoek in het Nationaal Landschap Noardlike Fryske Wâlden is gebleken dat dit de biodiversiteit zeer ten goede komt. Dit project wordt gefinancierd door een 50% bijdrage vanuit het POP3 programma: “Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland” en een 50% bijdrage van de provinsje Fryslân. De totale bijdrage is €2,6 miljoen voor de gehele provincie.

Er is binnen het herstelproject nog ruimte voor deelname. Eigenaren van landschapselementen die woonachtig zijn binnen het werkgebied kunnen zich melden via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. . Op onze projectpagina vindt u meer informatie over het project en op deze pagina vindt u meer informatie over de deelname.

Janna van der Meer interviewt iedere twee weken een koploper op het gebied van landbouw en duurzaamheid. 

“Als kleine biologische boer moet je altijd naar nieuwe wegen zoeken om te kunnen overleven.”

Keimpe van der Kooi (59), zijn vrouw Nathalie en zoon Repke zijn de de drijvende krachten van zorgboerderij Buitenrust. Deze biologische melkveehouderij is gelegen aan de rand van Giekerk.

Keimpe en Repke delen de verantwoordelijkheid voor 54 koeien en rond de 50 hectare land. Vader en zoon zijn ondernemend en innovatief: ze onderzoeken momenteel de mogelijkheden voor aparte melkstromen, zoals die van hooimelk en A2 melk.

De familie biedt zorg aan jongeren en (jong)volwassenen met verstandelijke en/of psychiatrische problematiek.

Keimpe vertelt:

“Onze kleinschaligheid is kracht. Er zijn maximaal vijf cliënten op een dag aanwezig. Sommigen overnachten hier. De zorg voor deze jongens is dankbaar werk en financieel cruciaal voor onze onderneming, maar het betekent ook dat we bijna nooit vrij zijn en geen privacy kennen.

Als kleine biologische boer moet je echter altijd naar nieuwe wegen zoeken om te kunnen overleven. De huidige melkprijs is niet hoog genoeg om het hoofd boven water te houden.

Mijn droom is om straks een bloeiend bedrijf aan Repke te kunnen overdragen. Mijn andere zoon, Romke, is nu elektricien, maar hij helpt waar hij kan. Als hij mettertijd toch toekomst in het boerenleven gaat zien, wil ik hem ook iets kunnen bieden.

A2 melk

Repke wil vooral inzetten op het produceren van zogenaamde ‘A2 melk’, ook wel oermelk genoemd. Deze kan een oplossing bieden voor mensen die kampen met darmklachten door koemelk. In A2-melk zitten namelijk eiwitten die makkelijker verteerbaar zijn. Geitenmelk en paardenmelk bevatten deze ook. Koeien die A2 melk geven, hebben een iets ander dna dan gewone koeien. Door hun speciale eigenschap zijn ze vaak duurder, dus fokken wij nu op dit gen. We hebben kruislingen van Montbeliarde, Normandiërs, Fleckvieh en een klein beetje Holstein Frisian. Als de markt er straks klaar voor is, kunnen wij volop A2 melk leveren.

Volgens onze coöperatie, Frieslandcampina, zijn de gezondheidsvoordelen van A2 melk niet bewezen. Daarom willen ze er geen aparte melkstroom voor organiseren. Wij vinden dat niet verstandig. In Nieuw Zeeland is nu al een grote markt voor A2 melk. Ook in Duitsland heb ik het volop in de schappen zien staan. China is bovendien de grootste afnemer van Frieslandcampina en Chinezen hebben relatief veel problemen met koemelkallergieën. Wij verwachten op termijn dan ook een grote vraag vanuit die hoek.

Hooimelk

Een andere nieuwe melkstroom die we helemaal zien zitten, is die van de zogenaamde ‘hooimelk’. Ik vind het leuk hiermee te experimenteren en de mogelijkheden te onderzoeken.

Hooimelk is melk van koeien, die alleen hooi hebben gegeten en misschien een beetje brok. In ieder geval geen gras- of maïskuil. Het grote voordeel van hooimelk is dat het heel  gezonde vetzuren bevat. Daarnaast is het lekker en bijzonder geschikt om te verzuivelen. Als je kaas van hooimelk maakt, heb je gegarandeerd geen last van boterzuur. De boterzuurbacterie komt veel voor in kuil en beïnvloedt de kwaliteit van kaas. Vooral als je rauwmelkse kaas wilt maken, is melkzuur funest. Met hooimelk loop je hierop geen risico.

Eigenlijk is hooimelk niets nieuws onder de zon. In de jaren zestig zijn we in Nederland massaal overgegaan op het inkuilen van gras, maar daarvoor maakten alle boeren hooi. Ik wil mijn zonen laten zien dat wij dat ook kunnen!

In landen als Duitsland, Frankrijk, Zwitserland en Oostenrijk is een groot percentage boeren niet op kuil overgestapt, maar zijn ze met hooi verder gegaan. Ze hebben daar geweldige machines voor het drogen van hooi ontwikkeld.

Warmtebron

Voor kwalitatief hoogwaardig hooi is het belangrijk, dat je het gras meteen van het land haalt. Dus niet laten liggen drogen in de zon en zo nu en dan opschudden. Door dat schudden verlies je namelijk de fijne blaadjes van de kruiden. Dit bladgroen is erg gezond voor de koeien en belangrijk voor de kwaliteit van de melk. Je moet dus investeren in een drogerij. Goed hooi is gemakkelijk te herkennen: het is groenig van kleur en ruikt lekker. De koeien smullen ervan.

Wij zijn deze zomer begonnen met het drogen van hooi door middel van een zelf gefabriceerd ventilatiesysteem. We merkten echter dat het belangrijk is, om een warmtebron toe te voegen: dan gaat het drogen beter. Nu onderzoeken we, hoe we dat CO2 neutraal kunnen doen.

Daarnaast is het natuurlijk belangrijk om boeren te vinden die ook hooi willen maken. Alleen bij genoeg aanbod, kunnen we immers een aparte melkstroom organiseren. Momenteel zijn er, bij mijn weten, nog maar drie in Nederland.”

De serie Koplopers wordt mogelijk gemaakt door: Boerengilde, Burgerinitiatief Kening fan ‘e Greide, BoerenNatuur, Friese Milieu Federatie, Staatsbosbeheer, It Fryske Gea, Landschapsbeheer Friesland, NoorderlandMelk en Natural Livestock Farming.

We zitten vol! Er zijn 20 erg leuke bijenwerkdaglocaties aangemeld en helaas kunnen we niet meer financieel steunen. U kunt zich nog wel aanmelden, maar dan zetten wij u op de reserve-lijst. U kunt ook altijd contact met ons opnemen om andere mogelijkheden te bespreken.

Landschapsbeheer Friesland organiseert samen met Cruydt-Hoeck in Friesland op 15 en 16 maart a.s. de tweede editie van de bijenwerkdag. In dit weekend kan iedereen zijn handen uit de mouwen steken voor de bestuivende insecten. Tijdens de bijenwerkdag willen we onder meer het aantal nestgelegenheden vergroten en de voedselvoorziening verbeteren. Heeft u ideeën om de leefomgeving van de wilde bij en andere insecten te verbeteren, hebt of weet u een geschikte locatie en wilt u anderen hierbij betrekken? Doe dan mee met de bijenwerkdag.

De eerste 20 locaties die zich aangemeld hebben en voldoen aan de voorwaarden, krijgen een tegoed van maximaal 300 euro om te besteden aan zaad- en plantmateriaal bij Cruydt-Hoeck en de Heliant vanuit het landelijke project Wilde Bijenlinie.

Het gaat niet goed met de bij!

Ze zorgen voor de kers op je taart en de aardbeien onder je slagroom. Wilde bijen zijn verantwoordelijk voor 80% van de bestuiving. Ze zijn daarom onmisbaar. Toch hebben wilde bijen het niet makkelijk in Nederland. De helft van alle 385 soorten wordt reeds bedreigd in hun voortbestaan. De grootste bedreiging waar de wilde bij mee te maken heeft, is gebrek aan voedsel en nestgelegenheid. Tijdens de bijenwerkdag gaan we aan de slag om hier wat aan te doen.

Aanmelden

U kunt zich als klusaanbieder aanmelden door uw bijenwerkdagklus aan te melden door dit aanmeldformulier in te vullen en te sturen naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. . Doe dit voor 31 januari a.s.. De eerste 20 aangemelde locaties, die aan de voorwaarden voldoen, krijgen een tegoed van maximaal €300,- te besteden bij Cruydt-Hoeck en de Heliant aan zaad- en plantmateriaal. Bovendien ondersteunen wij u met advies, promotie en gereedschap voor uw klus.

Daarnaast is het belangrijk dat u uw bijenwerkdagklus aanmeld bij de grote vrijwilligersactie NLdoet via www.nldoet.nl. Het Oranjefonds, de organisator van NLdoet, kan namelijk een maximale bijdrage van €400,- geven om uw klus te ondersteunen. Let wel op, het aanvragen van een financiële bijdrage is een extra stap en hiervoor moet uw organisatie wel ingeschreven staan als officiële stichting of vereniging bij de Kamer van Koophandel. Doe dit ook voor 31 januari a.s., maar het liefst zo snel mogelijk. Er is namelijk een beperkt budget beschikbaar. Het platform NLdoet wordt ook gebruikt als locatie waar vrijwilligers zich kunnen aanmelden voor uw klus. Wilt u in de titel ‘bijenwerkdag’ vermelden? Zo is voor iedereen duidelijk dat uw klus in het kader van de bijenwerkdag is.

Voorwaarden

Om mee te doen aan de bijenwerkdag gelden deze voorwaarden.

• Er is toestemming van de eigenaar van de grond om op zijn/haar terrein tijdens de Bijenwerkdag/NL-Doet aan het werk te gaan voor de wilde bij. Hieronder vallen bijvoorbeeld de tuineigenaar, een gemeente of grondbezitter als It Fryske Gea.
• Er moet goed worden nagedacht over de plek. Een plek moet bijvoorbeeld voldoende groot zijn en ecologisch gezien niet te geïsoleerd liggen.
• Het moet gaan om een initiatief waar meerdere mensen bij betrokken zijn, bijvoorbeeld een werkgroep, groencommissie, buurt- of dorpsvereniging.
• Er is goed nagedacht over het beheer van de locatie en deze is zoveel mogelijk gewaarborgd.
• De werklocatie is in provincie Friesland.

Meedoen?

Hopelijk heeft u al zin om de handen uit de mouwen te steken op 15 en 16 maart! Meld u aan, voor 31 januari, door dit aanmeldformulier in te vullen en te mailen naar: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. .

Nationale Postcode Loterij

De bijenwerkdag 2019 wordt medemogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van de Nationale Postcode Loterij. 

Een brede maatschappelijke beweging presenteert vandaag haar aanpak voor natuurherstel in Nederland. De deelnemers zijn kennisinstituten, landbouwvertegenwoordigers, bedrijven, natuur- en milieuorganisaties en een bank. Zij laten zien dat we door betere samenwerking en het stimuleren en waarderen van grondgebruikers het biodiversiteitsverlies om kunnen buigen naar herstel. Deze partijen nodigen vandaag nadrukkelijk de rest van Nederland uit om aan te sluiten. Zodat Nederland een voorbeeld wordt van een dichtbevolkte delta waar we natuur en economische ontwikkeling verbinden en onze kwaliteit van leven - en die van toekomstige generaties – borgen.

Herstel van biodiversiteit is van belang voor een rijkere natuur én is ook de basis voor ons welzijn en onze welvaart. Ondanks jarenlange inspanningen van veel grondgebruikers wordt nog niet het gewenste resultaat bereikt. Daarom hebben de deelnemende partijen voor het eerst de handen ineengeslagen om samen te werken aan een concrete aanpak die wél het verschil gaat maken.

Natuur is overal

Natuurgebieden, landbouwgebieden en de openbare ruimte zijn van groot belang voor biodiversiteit in Nederland, want natuur kent geen scherpe grenzen. Kijk maar naar de insecten die gewassen bestuiven en de weidevogels en vlinders die zich zowel thuis voelen in natuurgebieden als in de wegbermen. Samen beslaan deze gebieden 90% van het Nederlandse oppervlak. Als alle grondgebruikers in een gebied gaan samenwerken zijn er meer kansen voor wilde planten en dieren. Bijvoorbeeld via een rijker bodemleven, een houtwal die natuurgebieden verbindt, een kruidenrijk grasland of een spoordijk vol bloemen. Zo kunnen bedreigde soorten zich herstellen en kan de natuur zich beter aanpassen aan klimaatverandering.

Onze aanpak

Kern van onze aanpak is dat iedereen grondgebruikers, zoals natuurbeheerders, boeren, overheden en particulieren, kan stimuleren en waarderen voor hun prestaties die bijdragen aan herstel van biodiversiteit. Door deze prestaties eenduidig meetbaar te maken, is stapeling van beloning mogelijk en zien we ook hoe deze prestaties optellen tot echte biodiversiteitswinst. Goede monitoring is hierbij onontbeerlijk en is ook onderdeel van de aanpak.

Doelen voor 2030

In het Deltaplan Biodiversiteitsherstel staan ambitieuze doelstellingen voor natuurgebieden, landbouwgebieden en de openbare ruimte:

• Door het verbeteren van de aantrekkelijkheid van het landelijk gebied voor planten en dieren en gebiedsgerichte samenwerking zijn in 2030 natuurgebieden effectief met elkaar verbonden en kunnen ze optimaal worden beheerd
• Door het stimuleren van nuttige insecten en een vruchtbare bodem, het creëren van gunstige leefomstandigheden voor wilde dieren en planten op boerenland en het regionaal sluiten van kringlopen krijgt biodiversiteit op boerenland meer ruimte.  Door de natuurvriendelijke inrichting van bermen, dijken, bedrijventerreinen en ander openbaar groen ontstaat een fijnmazig netwerk waar wilde dieren en planten kunnen floreren. Om deze doelen te realiseren, zijn vijf succesfactoren van belang:
  • draagvlak en gedeelde waarden;
  • het realiseren van nieuwe verdienmodellen;
  • stimulerende en coherente wet- en regelgeving;
  • nieuwe kennis en innovatie;
  • gebiedsgerichte samenwerking tussen alle grondgebruikers in een regio.

Doordat iedereen een positieve bijdrage kan leveren aan deze succesfactoren wordt het herstel van biodiversiteit een verantwoordelijkheid en zorg van ons allemaal.

Wat gaan wij doen?

De opstellers van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel presenteren vandaag hoe zij hier concreet aan gaan bijdragen.

Een paar voorbeelden:

• Supermarkten en andere afnemers zullen werken aan een betere positie voor boeren die aantoonbaar bijdragen aan biodiversiteitsherstel: onder andere via certificering en keurmerken.
• De Rabobank gaat boeren die bijdragen aan herstel belonen met een rentekorting op leningen.
• Het Wereld Natuur Fonds, Stichting Veldleeuwerik en de Rabobank ontwikkelen een Biodiversiteitsmonitor voor de akkerbouw, naar het voorbeeld van de Biodiversiteitsmonitor die al in de melkveehouderij is ontwikkeld. Boeren die bijdragen aan biodiversiteitsherstel kunnen zo door verschillende partijen worden beloond.
• In 2019 starten 25 beheereenheden van Natuurmonumenten met de uitvoering van een landbouwscan, waarin ze samen met boeren actief op zoek gaan naar initiatieven en kansen om de doelstellingen uit het Deltaplan in de praktijk te brengen.
• Boeren kunnen bijdragen aan het beheer en onderhoud van openbaar groen en daarbij regionale kringlopen meer sluitend maken. LTO Nederland en BoerenNatuur zullen vanaf 2019 boeren hierin actief stimuleren en ondersteunen en roepen wegbeheerders op om daarover met (groepen van) ondernemers afspraken te maken.

Aansluiten nieuwe organisaties

Het is nu tijd voor de volgende stap. Het Deltaplan kon tot stand komen dankzij veel betrokken personen en organisaties. Om succesvol te kunnen zijn, hebben we meer partijen nodig die tot nu toe niet aan tafel zaten, zoals ministeries, provincies, waterschappen en gemeenten die voor nieuw beleid kunnen zorgen. Maar ook bedrijven, belangenorganisaties en particulieren kunnen hun steentje bijdragen.

“We zijn trots op de koers die we vandaag presenteren,” zegt Louise Vet, voorzitter van het voorbereidende Deltaplan-team. “Er is commitment, en we hebben scherpe tegenstellingen overbrugd. Nu is het moment voor nieuwe partijen om aan te sluiten: bij het definitieve plan voor daadwerkelijk herstel van de biodiversiteit zijn zij onmisbaar.”

Janna van der Meer interviewt iedere twee weken een koploper op het gebied van landbouw en duurzaamheid.

“In de prijs van gangbare producten worden de kosten voor gezondheid, het milieu en de maatschappij niet doorgerekend.”

Sebastiaan Kuipers (47) runt samen met zijn vrouw Ellen en 6 medewerkers de biologische supermarkt Ekoplaza in Heerenveen. Ekoplaza is een biologische supermarktketen, die in bijna alle Nederlandse steden te vinden is.

Sebastiaan:

“Het toegankelijke van dit concept sprak mij aan. Er heerst geen “geitenwollen sokken” sfeer: allerlei typen mensen lopen er gemakkelijk naar binnen. Van jonge gezinnen tot bewuste ouderen doen er hun boodschappen. Ook hebben we veel klandizie van topsporters schaatsers, turners etc.

Ongeveer acht jaar geleden maakten de natuurvoedingswinkels in Nederland een omslag van de donkergroene naar wat ik de lichtgroene hoek noem. Ik wou daar ook een bijdrage aan leveren. Inmiddels  ben ik alweer vijf jaar eigenaar van dit filiaal!

Koken

Ik kom uit een middenstandsgezin, dus de manier van leven die daarbij hoort, was me bekend. Mijn ouders waren altijd bewust met eten bezig en mijn moeder kookte lekker. Ze gebruikte zoveel mogelijk onbewerkte ingrediënten en het liefst producten uit de buurt. Kwaliteit en smaak stonden voorop en eten vormde bij ons nooit de sluitpost van het gezinsbudget. Ik vond koken ook leuk en interesseerde me al jong voor de verhalen die achter de maaltijden en hun ingrediënten schuil gingen.

Dertien jaar lang werkte ik in de buitendienst van een bedrijf dat in waterfilters deed. Zo kwam ik veel bij natuurvoedingswinkels en leerde ik hun gedachtegoed kennen. Ondertussen had ik mijn leaseauto, telefoon en een gemakkelijk leventje. Maar er knaagde iets. Ik wilde iets doen aan de vervuiling en de onrechtvaardigheid in de wereld.

Keurmerk

Onze winkel voert het EKO-keurmerk. Dat betekent dat het assortiment voor meer dan 90% biologisch gecertificeerd is en extra inspanningen op het gebied van verduurzaming aantoonbaar zijn. Ik sponsor geregeld maatschappelijke initiatieven ten behoeve van het milieu of de kwetsbaren in onze samenleving. Dat doe ik liever dan dat ik steeds met mijn kop in de krant sta.

Wij folderen bewust maar twee keer per jaar: de meeste folders belanden toch bij het oud papier. Daarbij heeft onze doelgroep meestal een nee-nee sticker op de brievenbus. Onze reclame gaat voornamelijk via sociale media en van mond tot mond. Daarbij willen we de meerwaarde van onze producten voor het voetlicht brengen.

Mijn hart gaat vooral uit naar groente en fruit. Dat zijn zulke mooie, eerlijke producten. Het is geweldig eigenaar te zijn, want ik kan zelf bepalen, waar ik in wil investeren en hoeveel. De relatie met mijn leveranciers vind ik heel belangrijk. Ik wil geen enkele boer uitknijpen!

Verbondenheid

De klant is ook op zoek naar verbondenheid. Ze vinden het bijvoorbeeld leuk om te horen waar onze eieren vandaan komen, wat voor leven de kippen hebben gehad en hoe je van de eieren iets bijzonders en gezonds kan maken. Op al die behoeften spelen wij in. Zo delen we recepten via sociale media, staan we op beurzen en festivals en nodigen we boeren uit om op speciale klantendagen hun verhaal te komen vertellen.

Ik denk dat het goed zou zijn als de hele landbouw biologisch werd. Dat is namelijk een duidelijke standaard, die bovendien goed wordt gecontroleerd. Binnen de biologische landbouw worden geen kunstmest en bestrijdingsmiddelen gebruikt en dat is cruciaal voor planten en dieren.

Sinds 1982 zijn er 421 miljoen vogels minder in Europa dan in de jaren ervoor. Veel vogels eten insecten, maar in Nederland alleen zijn de aantallen insecten met tweederde afgenomen. Insecten zijn trouwens niet alleen belangrijk voor vogels en andere dieren. Ook wij mensen hebben ze hard nodig. Je kunt bijvoorbeeld driekwart van onze groente en fruit schrappen, wanneer er geen vliegende insecten meer zijn. Deze zijn voor hun bestuiving namelijk totaal afhankelijk van deze kleine beestjes.

Smaak

Het belangrijkste verkoopargumenten voor mijn producten vind ik echter smaak en gezondheid. Iedereen wil gezond zijn en er gaat niets boven een authentieke smaaksensatie. Daar word je blij van en je voelt dat het goed zit.

Veel critici vinden dat we duur zijn. Als je naar de werkelijke kosten van boodschappen in een gewone supermarkt kijkt, zijn we dat echter niet. In de prijs van gangbare producten worden de kosten voor gezondheid, het milieu en de maatschappij namelijk niet doorgerekend.

Verder moet je je afvragen waar je je geld eigenlijk aan besteed. Er is eens uitgerekend dat de inhoud van een zakje van Knorr of Maggi de producent ongeveer zeven cent kost. Zeventig procent van de inhoud van dat zakje bestaat uit zout en behoorlijk wat suiker. In de winkel wordt er voor datzelfde zakje rond de één euro dertig gevraagd. Is dat goedkoop?

Daarnaast werken wij niet met stuntaanbiedingen en schreeuwerige reclames. Je wordt dus niet verleid meer te kopen dan je nodig hebt.”

De serie Koplopers wordt mogelijk gemaakt door: Boerengilde, Burgerinitiatief Kening fan ‘e Greide, BoerenNatuur, Friese Milieu Federatie, Staatsbosbeheer, It Fryske Gea, Landschapsbeheer Friesland, NoorderlandMelk en Natural Livestock Farming.

Janna van der Meer interviewt iedere twee weken een koploper op het gebied van landbouw en duurzaamheid.

“Het romantische beeld van de man met stok die de hele dag met zijn schaapjes door bos en beemd struint, klopt niet meer.” 

De eerste schaapskudde in Friesland die voor landschapsbeheer werd ingezet, was van Diederik Sleurink (52), eigenaar van het bedrijf Wylde Weide. Inmiddels telt het bedrijf bijna 1500 schapen. Dat zijn zes kuddes, die in drie gemeenten (Meppel, Drachten en Leeuwarden) en bij het Fryske Gea hun werk doen. Het hoeden en verzorgen van de dieren kan hij al lang niet meer alleen en daarom heeft hij gemiddeld 4 fte aan personeel in dienst.

Diederik: “Ik voel me op en top schaapherder hoor, maar het romantische beeld van de man met stok die de hele dag met zijn schaapjes door bos en beemd struint, klopt niet meer. Ik ben ook boer én vooral ondernemer. Ik lever met Wylde Weide  een dienst aan gemeenten, natuurorganisaties en particuliere natuurbeheerders. Samen met de opdrachtgever bekijk ik de terreinen en bespreek ik de natuurdoelen. Daarna kom ik met een advies voor de begrazingsdruk en werkwijze.

Heide

Heide is een cultuurlandschap dat ooit door overbegrazing is ontstaan. Er is meer dan 2500 hectare heidegebied in Friesland, een fractie van wat er vroeger was. We willen deze laatste gebieden bewaren, omdat heide rijk is aan biodiversiteit. Je vindt er hagedissen, adders, slangen, sprinkhanen, libellen, vlinders en vogels, die zich juist daar thuis voelen Als je heide niet onderhoudt, zullen er steeds meer struiken en grassen in gaan groeien. Uiteindelijk wordt het bos.

Schapen kunnen dit op een natuurvriendelijke manier verhinderen. Gewoon door ze het gras en de boompjes op te laten vreten. Maar dan wel op de goede momenten en ook zo, dat je rekening houdt met broedvogels en de kwetsbare delen van de vegetatie.

Het mooie van zo’n schaapskudde, die van het ene natuurterrein naar het andere trekt, is dat de schapen van alles verspreiden. In hun vacht, onder de hoeven en in de mest nemen ze zaden van planten en insecten mee. De natuur is in Friesland heel versnipperd. Bij begrazing door schaapskuddes worden deze terreinen met elkaar verbonden.

Parasieten

Mijn kuddes lopen overigens niet alleen op de heides. Ook in stedelijke gebieden doen ze hun werk, door er de groene gebieden te onderhouden. In Drachten en Leeuwarden zijn prachtige stukjes stadsnatuur, waar we met onze kuddes bijdragen aan natuurlijke variatie en aan meer bloeiende planten tussen het gras.

Helaas krijgen schapen daar soms last van myiasis, dus zeg maar, van maden in de wol. Je hebt er namelijk veel hondendrollen en groene containers. Ideale broedplaatsen voor deze parasieten. We moeten daar wel preventief tegen behandelen, anders lijden onze dieren te veel en gaan ze er soms zelfs aan onderdoor.

Ik probeer zo weinig mogelijk antiparasitaire middelen te gebruiken, omdat deze ontzettend slecht zijn voor insecten en het bodemleven. De schapen poepen deze insecticiden immers weer uit en daardoor komen ze in de grond. Je moet voortdurend afwegingen maken tussen dierenwelzijn, milieu en bedrijfskosten.

Schapen kunnen ook last hebben van wormen. Die parasiet proberen we zoveel mogelijk onder controle te houden, door de lammetjes weerstand te laten opbouwen. Alleen als de infectiedruk hoog is, krijgen ze ter ondersteuning een behandeling met wormmiddelen. Onze volwassen schapen hebben, vergeleken de gewone boerderij schapen, overigens weinig last van wormen, omdat ze in natuurbegrazing vrijwel dagelijks op een schoon stuk gras of heide komen. Daardoor is de infectiedruk in de kuddes erg laag.

Biodiversiteit

Mijn missie is het vergroten van de biodiversiteit. Schaapskuddes zijn een beproefde methode om daaraan bij te dragen. In 2014 bleek dat nog eens goed uit een onderzoek waar provincie Fryslan aan meebetaalde, met bijna juichende conclusies. Daarom begrijp ik ook niet waarom de overheid deze vorm van natuurbeheer niet steviger omarmt en er niet voor een langere termijn op in wil zetten. Sinds ik begon, zijn er heel wat herders bijgekomen en wij moeten allemaal om dezelfde kortdurende contracten strijden. 

Het beroep van schaapherder is overigens prachtig om te doen. Ik ben boerenzoon, werkte jaren als landbouwjournalist en zag dat dit een goed bedrijfsconcept was. Dat is het nog steeds, daarvan ben ik overtuigd. Mijn eerste zorg is dat het goed genoeg draait om de rekeningen te betalen en vooral mijn personeel. Wat er overblijft is voor mij en mijn gezin. Gelukkig staan zij helemaal achter me. Voor aanvullend inkomen schrijf ik artikelen voor agrarische vakbladen. Zo blijf ik ook midden in het leven staan.

De serie Koplopers wordt mogelijk gemaakt door: Boerengilde, Burgerinitiatief Kening fan ‘e Greide, BoerenNatuur, Friese Milieu Federatie, Staatsbosbeheer, It Fryske Gea, Landschapsbeheer Friesland, NoorderlandMelk en Natural Livestock Farming.