Het zoemt op de akkers in Zuidoost Friesland waar bloem- en zaadrijke beplanting rondom reguliere gewassen is ingezaaid. Eén van de resultaten van het werk van Sander Zonderland, gebiedscoördinator bij agrarisch collectief ELAN Zuidoost-Friesland. In samenwerking met boeren en Landschapsbeheer Friesland zorgt hij ervoor dat er in de zuidoosthoek van de provincie - met succes  - nieuwe vormen van agrarisch natuurbeheer worden toegepast. 

Hungry gap voorkomen
Buiten de vruchtbare zeekleiregio ‘t Bildt is er niet veel akkerbouw in Fryslân te vinden. Maar op de hogere zandgronden rond bijvoorbeeld Bakkeveen en Oosterwolde zijn er wel boeren die ‘s zomers granen, consumptieaardappelen en suikerbieten verbouwen. ’s Winters ligt die grond braak en dat is zonde vindt natoerman Sander Zonderland: “Yn de winter is der faaks net folle te iten foar fûgels. Dêrom stjoere wy oan op it ynsiedzjen fan een râne rûnom sokke ikkers mei siedrike gewaaksen, wer at fûgels oan’t de maaietiid ta fan ite kinne. Dan foarkomst in hungry-gap.”  

Boer zaait, vogel oogst
We staan op de plek waar Fryslân, Drenthe en Groningen elkaar raken. Aan de Nije Drintsewei bij het buurtschap Allardsoog liggen een aantal percelen akkerland waar sinds kort aan een nieuwe manier van agrarisch natuurbeheer wordt gedaan. De boer zaait hier een mengsel van bloemen en kruiden in die normaal gesproken niet worden gezaaid, omdat het gewassen zijn die niet geoogst kunnen worden (denk aan zonnebloem, raapzaad en korenbloem). Maar deze soorten zijn juist wel van belang voor vogels die hier broeden en de insecten die hier leven. Boeren krijgen daarom een vergoeding in ruil voor hun hulp aan de natuur en ter compensatie van inkomstenderving.

Moai wurk 
Samen hebben de 400 boeren die zijn aangesloten bij ELAN zo’n 5.000 eenheden in beheer: van bloemstroken langs een akker tot aan complete wintervoedselakkers en van een solitaire boom tot aan een kilometerslange houtwal. Al deze elementen moeten ervoor zorgen dat de biodiversiteit op het boerenland van Zuidoost Friesland weer vergroot wordt. “Mei ús wurk stypje wy de natoer, mar de boer wurdt derby net ferjitten want dy moat de rekkens ek betelje”, aldus Zonderland die al 9 jaar werkzaam is bij het agrarisch collectief. “D’r binne in soad boeren dy meidwaan wolle: wy ha al in wachtlist want de measte boeren fine agrarysk natoerbehear moai wurk en mei de fergoedings binne sy seker fan ynkomsten.”

Samenwerking met Landschapsbeheer Friesland
Sander werkt veel en graag samen met de mensen van Landschapsbeheer Friesland. Projecten van Landschapsbeheer Friesland zorgen ervoor dat landschapselementen zoals houtwallen worden hersteld en ELAN zorgt vervolgens voor het ‘beheer’, wat inhoudt dat de boer van ELAN jaarlijks een vergoeding krijgt om een landschapselement zoals een houtwal te snoeien. ELAN controleert met hulp van vrijwilligers of dat ook echt en goed gebeurt. Daarnaast wordt de uitwerking van het landschapselement op de biodiversiteit gemonitord: het tellen van de vogels en insecten besteedt ELAN vervolgens weer uit aan de ecologen van Landschapsbeheer Friesland. En zo is de cirkel van samenwerken in agrarisch natuurbeheer rond.

Succesvol natuurbeheer tussen de bomen
Enthousiast vertelt Sander verder over zijn werk: “It natoerbehear mei singels, beamwallen en rike ikkerrânen is yn dizze regio suksesfol want mei namme bosk- en houtwâl fûgels ha folle minder lêst fan predaasje en it lânwurk fan de boeren as de greidefûgels yn bygelyks de Súdwesthoeke.” Uit de monitoring blijkt dat wintergasten als de vink, putter, groenling en rietgors ’s winters graag in Zuidoost Friesland foerageren. Maar waar het Sander eigenlijk om te doen is, is het pamperen van de broedvogels die hier thuishoren, zoals de geelgors, gele kwikstaart en veldleeuwerik. Zijn droom is om de patrijs terug in Friesland te krijgen. ‘Der sitte noch in pear pearkes yn Drinte, at wy dy no ris oer de grins lokke koene…”  besluit Sander ons gesprek met een knipoog.

Ook meedoen?
Wil je ook kruidenrijke akkerranden of een wintervoedselakker aanleggen? In het project Herstel Agrarisch Cultuurlandschap Fryslân  is er nog ruimte om (randen rondom) nieuwe pecrcelen in de Noordelijke Kleischil, Zuidoost-Friesland en Gaasterland in te zaaien. Vul vóór 1 oktober vrijblijvend het aanmeldformulier in om te checken of je in aanmerking komt om deel te nemen aan dit project.