In Baaium kwamen woensdag 16 april zo’n 60 geïnteresseerden samen om kennis te nemen van de onderzoeksresultaten van het project “Mei it Ferline Foarút op ‘e Klaai” en daarnaast ook van de tastbare resultaten van aanleg van landschapselementen en erfinrichting. Het werd een kennisdag over landschap(shistorie) biodiversiteit en natuurinclusieve landbouw gericht op de toekomst in het Friese kleiweidegebied.

Het project maakte onderdeel uit van de Regio Deal Natuuriclusieve Landbouw Noord Nederland waarbij boeren, bewoners, onderzoekers en beleidsmensen van diverse overheden samen nagaan hoe het versterken van biodiversiteit in het cultuurlandschap op de Friese klei vorm kan krijgen. Er werden deze dag een aantal bijzondere uitkomsten gedeeld die samen een krachtig instrument vormen voor de Friese kleiweidestreek met als voornaamste boodschap: vooruitkijken hoe je met de geschiedenis van de kleiweidestreek als basis, toekomstgericht aan de slag kunt met een biodivers landschap waarin het goed wonen en werken is.

Leren van het verleden 
Het programma bood een afwisseling van lezingen, in feite de presentatie van onderzoeksresultaten en daarnaast excursies waarin een stuk realisatie wed getoond. Eddy Wymenga toonde zich een uitstekende dagvoorzitter en leidde het programma in met een tekst van dr. J. Botke uit 1942. In zijn boekwerk ‘Fen Fryslân’s groun’ verhaalt hij bloemrijk over de Greidhoeke met z’n ‘fette groun fol Pinksterblommen’. Ondanks deze mooie beelden is de oproep van Wymenga om niet terug naar het verleden te willen, maar wél dat we ervan moeten leren.

Greppelland als cruciale bouwsteen
Daarvoor pleit ook landschapshistoricus Jeroen Wiersma van Landschapsbeheer Friesland. Hij trapte af met een beschrijving van zijn fietstocht die ochtend van zijn woonplaats Bears naar de kerk van Baaium. Over het schitterende greppeltsjelân dat hij om zich heen zag en vooral hóórde door de vele weidevogels: “Anderen zien misschien de bewerkelijkheid van zo’n kleinschalig cultuurlandschap, ik zie er vooral liefde in”. Naast dat greppelland prachtig is om te zien en te horen, kon het - in moderne vorm - ook wel eens een belangrijke oplossing zijn voor veel opgaven waar wij vandaag de dag voor staan. Peter Hermens van Werkend Landschap benadrukte dat in zijn bijdrage ook nog een keer: “Kruidenrijk greppelland is een echte water- en CO2 buffer, het is een cruciale bouwsteen voor een robuust kleilandschap”. Onderzoeker Ernst Oosterveld van Alterburg & Wymenga voegde daaraan toe: “Kruidenrijk grasland is ook nog eens de perfecte habitat voor weidevogels, door het gevarieerde bloemaanbod is er voldoende voedsel in de vorm van insecten en door de greppels is er structuur die dekking biedt aan kuikens”.

Het boerenerf als stepping stone
Maar ook andere landschapselementen kwamen aan bod, de boerehiemen in het bijzonder. Juist in een open landschap als de Friese kleiweidestreek, zijn het de boerenerven die het verschil kunnen maken voor insecten, vogels en andere kleine dieren. Ecoloog Gerrit Tuinstra van Landschapsbeheer Friesland zegt daarover: ”Boerenerven fungeren als stepping stones, belangrijke ‘oases’ voor veel diersoorten. Daarom hebben we onderzoek gedaan naar hoe zo’n boerenerf het beste kan worden ingericht. Samen met Martijn Versluis van Altenburg & Wymenga zette hij een onderzoeksmethode op om de elementen op boerenerven te inventariseren en broedvogels te monitoren. Belangrijkste conclusie uit hun onderzoek aan 40 boerenerven was dat het aantal verschillende soorten broedvogels niet afhankelijk is van de grootte van een erf en of een pleats nog in bedrijf is, maar wel van de diversiteit en kwaliteit van de groenelementen. Waarbij vooral opvalt dat oude struwelen erg waardevol zijn.

Landschapsbeheer als businessmodel
Na de reeks lezingen merkte Eddy Wymenga op: “Wíj kunnen leven van ecologisch onderzoek, maar boeren niet. Het is daarom van belang dat zorg voor het landschap geldelijk wordt gewaardeerd, pas dan gaan boeren er daadwerkelijk mee aan de slag”. Dennis Worst van Landschapsbeheer Friesland vult aan: ”Het mooiste is om dat via het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) te regelen, dat moet de komende jaren zijn beslag krijgen. Er is straks meer geld beschikbaar voor het ANLb dus dat biedt zeker mogelijkheden voor de verschillende bouwstenen die hier vandaag gepresenteerd zijn”. 

Excursies landschapselementen
De dag werd afgesloten met excursies naar de nabijgelegen Hasthem Hoeve en de boerderij van maatschap de Jong & Terwisscha-Scheltinga. Daar werden onder andere een natuurvriendelijke oever, een recent aangelegde voederhaag en een biodivers ingericht erf bezocht. En Jasper Helmantel van inheemse zaden- en plantenkwekerij Cruydt-Hoeck gaf een presentatie over hoe je zaad van lokaal kruidenrijk gras oogst.

Presentaties nalezen
Bekijk hier de presentaties van de bijeenkomst:

1. Wolkom op e klaai
2. Landschapsanalyse
3. Broedvogels op boerenerven
4. Kruidenrijk zaad oogsten en regiomengsels ontwikkelen

Publicatie onderzoeksresultaten
Binnenkort verschijnt er een publicatie met daarin alle onderzoeksresultaten op deze website van Landschapsbeheer Friesland.