Kruidenrijk greppelland dient meerdere doelen. Het is niet alleen prachtig cultuurhistorisch erfgoed, het zorgt er ook voor dat wij ons kunnen aanpassen op het veranderende klimaat en nog zoveel meer. De hoogste tijd om greppelland een nieuwe toekomst in ons landschap te geven!
Greppelland, van blinde vlek naar nieuwe toekomst
Het ouderwetse kruidenrijke greppeltsjelân verdwijnt ook in onze provincie in rap tempo. Maar in de huidige opgaven als het versterken van biodiversiteit, het reduceren van bodemdaling en CO2-uitstoot, en de aanpassing van ons landschap aan het veranderende klimaat blijkt greppelland wél van waarde te zijn. Greppelland helpt namelijk bij het bereiken van al deze doelen.
In oktober 2022 heeft de Provincie Fryslân in samenwerking met Wetterskip Fryslân, de gemeente Leeuwarden en de gebiedsontwikkelingen Aldeboarn - De Deelen en Baarderadiel het project 'Kruidenrijk Greppelland' ontwikkeld en het projectplan daarvoor ingediend bij de Erfgoed Deal.
De Erfgoed Deal heeft het project gehonoreerd omdat kruidenrijk greppelland naast een agrarisch productiedoel ook cultuurhistorisch erfgoed is. Greppels horen bij het typisch Nederlandse, man-made weidelandschap. Ze vertellen het verhaal van de ontwatering van de laaggelegen delen van Nederland.
Sinds 2023 mag Landschapsbeheer Friesland in samenwerking met de boerencollectieven It Lege Midden en Boerennatuur Westergo aan de slag met de uitvoering van deze maatregel om Friese landbouwgronden naar dit eeuwenoude weidelandschap terug te laten keren.
Opstellen ontwerpprincipes
Samen met de boerencollectieven en de gebiedsontwikkeling-commissies in de regio's Aldeboarn - De Deelen en Baarderadiel is Landschapsbeheer Friesland aan de slag gegaan met het opstellen van ontwerpprincipes voor verschillende landschapstypen. In Aldeboarn - De Deelen boert men immers op lage veenweidegrond en Baarderadiel is gelegen in de greidhoeke: een echt kleiweidegebied.
Om tot goede en werkbare ontwerpen te komen, zijn er door Landschapsbeheer Friesland interdisciplinaire ontwerpsessies georganiseerd waarvoor deskundigen met verschillende achtergronden werden uitgenodigd.
Zo moet het nieuwe greppelland niet alleen goed voor weidevogels zijn, het moet ook praktisch inpasbaar zijn in de bedrijfsvoering van de moderne boer die met bredere machines werkt. Alleen op die manier gaat het nieuwe greppelland een duurzame toekomst tegemoet.
Uitvoering werkzaamheden
Agrarisch collectief It Lege Midden en collectief Westergo zijn de aanspreekpunten voor de uitvoering van de werkzaamheden in het veld. Maar ook grondeigenaren die niet lid zijn van de collectieven, kunnen deelnemen.
In de regio's Aldeboarn - De Deelen en Baarderadiel waar bij de deelnemende boeren bolle graslandpercelen met greppels worden aangelegd, wordt ook meteen een kruidenrijk graszaadmengsel ingezaaid. Alleen in die combinatie (greppels én kruidenrijk gras) wordt het weiland een geschikt habitat voor weidevogels. Weilanden die al extensief beheerd werden, komen in aanmerking voor deelname aan dit project. Boeren die nu niet mee kunnen doen, krijgen tips hoe zij in een volgende ronde wél kunnen aansluiten.
Deelnemers gezocht
Nu het ontwerpproces achter de rug is, gaat de daadwerkelijke uitvoering van start. Op dit moment is er nog plek voor een aantal percelen in de regio's Aldeboarn - De Deelen en Baarderadiel om mee te doen aan dit project. Ben of ken jij een grondeigenaar die (een deel van) de percelen kruidenrijk greppelland wil herstellen of nieuw aanleggen? Vul dan het formulier hieronder in. Aanmelden kan tot 1 juli 2025 en de werkzaamheden zullen vervolgens eind van de zomer (in ieder geval voor 1 oktober 2025) worden uitgevoerd.
Podcast Erfgoeddeal
In opdracht van de Erfgoeddeal maakte Simon Heijmans de podcast ‘Verborgen in het volle zicht’. Hij bezoekt bijzondere plekken in Nederland die je zo voorbij zou kunnen rijden, maar waar iets staat te gebeuren. Zo kwam hij ook naar Fryslân voor een aflevering over greppelland met bijdragen van provinciaal ambtenaar Kees van Stralen, projectleider Lenneke Buller en boer Marten de Jong. Luister op Podbean.
Aanmelden voor project 'Kruidenrijk Greppelland'
Aanmeldformulier Baarderadiel: Aanmeldingsformulier Kruidenrijk Greppelland - Baarderadiel
Aanmeldformulier Aldeboarn - De Deelen: Aanmeldingsformulier Kruidenrijk Greppelland - Aldeboarn - De Deelen
Meer informatie
Eerst meer te weten komen over de mogelijkheden in deze twee deelgebieden?
Klik voor meer informatie over Baarderadiel hier: Erfgoeddeal kruidenrijk greppelland - Baarderadiel
Klik voor meer informatie Aldeboarn - De Deelen hier: Erfgoeddeal kruidenrijk greppelland - Aldeboarn - De Deelen
Neem bij vragen contact op met projectleider Greetje Mast of met één van de agrarische collectieven die uitvoering geven aan dit project.
* Carolien Damminga (Boerennatuur Westergo) - cdamminga@boerennatuurwestergo.nl - 06 51 32 86 86
* Jitze Peenstra (It Lege Midden) - j.peenstra@itlegemidden.nl - 06 51 84 19 64
Onderzoek en monitoring greppelland
Ondertussen doet Landschapsbeheer Friesland in opdracht van Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, onderzoek naar greppelland in Fryslân en daarbuiten. Verder is Landschapsbeheer Friesland bezig met een monitoringsopdracht voor de provinsje Fryslân. Lees meer over deze projecten.
